Waarop is het buitenlands beleid van Trump gebaseerd?

Door: Doç. Dr. Necmettin Acar
Mardin Artuklu Universiteit, Afdeling Politieke Wetenschappen en Internationale Betrekkingen

Istanbul – Het proces van buitenlands beleid is zowel academisch als politiek een onderwerp dat veel aandacht trekt. Gangbare benaderingen gaan ervan uit dat parlementen, militaire en civiele bureaucratieën en regeringen de bepalende actoren zijn bij de vorming van buitenlands beleid. Een natuurlijke consequentie van deze benadering is dat de invloed van binnenlandse belangengroepen of individuen op het besluitvormingsproces van buitenlands beleid zeer beperkt is.

Echter, sinds de tweede ambtstermijn van Donald Trump als president van de Verenigde Staten is begonnen, is deze gevestigde opvatting serieus ter discussie gesteld. De aanwezigheid van topbestuurders van wereldwijde bedrijven bij zijn inauguratie en de benoeming van prominente zakenlieden in zijn kabinet deden de vraag rijzen of er een betekenisvolle relatie is tussen de belangen van grote bedrijven en de ongebruikelijke beleidskeuzes van Trump op het gebied van buitenlandse betrekkingen.

Dit artikel analyseert de recente afwijkende trends in het Amerikaanse buitenlandse beleid. De centrale stelling is dat de buitenlandse beleidsbeslissingen van de regering-Trump sterke parallellen vertonen met de belangen van bedrijven en belangengroepen die hem steunen. Deze hypothese zal worden onderzocht aan de hand van Trump’s beleid ten aanzien van Canada, Groenland en Oekraïne.

De relatie tussen nationale belangen en buitenlands beleid

Gangbare internationale relaties-theorieën beschouwen buitenlands beleid als een proces dat wordt gevormd door nationale belangen. Vanuit dit perspectief worden beslissingen over buitenlands beleid gebaseerd op rationele fundamenten, met als doel de nationale belangen te maximaliseren. In democratische landen wordt verwacht dat kritische beleidsbeslissingen tot stand komen in overeenstemming met een zekere consensus tussen de regering, elites en de samenleving.

Hoewel er geen universele definitie van het begrip 'nationaal belang' bestaat, kan het algemeen worden opgevat als de som van de belangen van de staat en haar verschillende componenten. Vanuit deze benadering zou het buitenlands beleid in democratische landen moeten worden gevormd in lijn met de algemene nationale belangen van de staat, in plaats van door de specifieke belangen van een elite of beperkte belangengroepen.

Wanneer buitenlands beleid niet in overeenstemming is met nationale belangen, niet op rationele fundamenten berust of zonder brede consensus wordt gevormd, neemt de kans op succes aanzienlijk af. In zo’n situatie zal interne oppositie onvermijdelijk toenemen. Zowel de samenleving, de bureaucratie als belangengroepen zullen irrationeel beleid dat tegen de nationale belangen ingaat niet steunen. Dit zal de druk op beleidsmakers verhogen, waardoor het op de lange termijn moeilijker wordt om dit beleid voort te zetten. Uiteindelijk kan dit ertoe leiden dat beleidsmakers gedwongen worden hun koers te herzien.

De rol van zeldzame aardmetalen in Trump’s buitenlands beleid

Deze gangbare benadering van buitenlands beleid is onder Trump sterk ter discussie gesteld. Zijn beleid ten aanzien van Groenland, Oekraïne en Canada – allemaal bondgenoten van het Westen – heeft geleid tot vragen over de rationele fundamenten en de mate waarin deze beslissingen de nationale belangen van de VS weerspiegelen. De verschuiving van een traditionele consensus naar een situatie waarin het bedrijfsleven een bepalende factor is geworden in het buitenlands beleid, heeft deze twijfels verder aangewakkerd. Daarnaast heeft de groeiende invloed van Elon Musk binnen de regering-Trump geleid tot toenemende onzekerheid over de strategische doelstellingen van de regering.

Wat deze drie landen gemeen hebben, is dat ze rijk zijn aan zeldzame aardmetalen. Deze elementen zijn van cruciaal belang voor sectoren zoals defensie, hightech, hernieuwbare energie en de productie van elektronische apparaten. Ze spelen een strategische rol in de mondiale concurrentie.

Vanuit dit perspectief is Trump’s specifieke interesse in deze drie landen niet alleen te verklaren door klassieke diplomatieke of veiligheidszorgen, maar ook door zijn streven om de economische en strategische onafhankelijkheid van de VS te versterken. Gezien de invloed van het bedrijfsleven en de mijnbouwsector op zijn regering, wordt duidelijk dat de strijd om zeldzame aardmetalen een steeds bepalender rol speelt in het Amerikaanse buitenlandse beleid.

China bezit ongeveer 40% van de wereldwijde reserves van zeldzame aardmetalen en deze grondstoffen zijn onmisbaar geworden in de "Industrie 4.0"-transitie. Dit dwingt de VS om strategische stappen te zetten. Hoewel dit kan worden gezien als een logisch gevolg van Amerika's inspanningen om zijn concurrentiepositie te behouden, maakt het de situatie complexer doordat deze elementen niet alleen essentieel zijn voor industriële productie, maar ook voor strategische sectoren zoals ruimtevaart en batterijtechnologie.

De regering-Trump heeft de neiging getoond om internationale wetten en de door de VS zelf opgerichte wereldorde te negeren om Amerika’s positie in deze concurrentiestrijd te versterken. Maar wat drijft Trump en zijn regering tot deze aanpak?

Het antwoord ligt grotendeels bij Elon Musk, een van de grootste spelers op het gebied van ruimtevaart en elektrische voertuigen. Zonder zeldzame aardmetalen zou Musk’s bedrijf nauwelijks kunnen concurreren met Chinese rivalen. Dit suggereert dat een belangrijke reden achter Trump’s agressieve buitenlandse beleid en revisionistische koers – zelfs ten koste van de soevereiniteit en territoriale integriteit van bondgenoten – de bescherming van Musk’s zakelijke belangen is.

De parallel tussen Trump’s revisionistische benadering van Canada, Groenland en Oekraïne en Musk’s grootschalige investeringen in batterij- en ruimtetechnologieën is opvallend. Trump presenteert Musk’s belangen als nationale belangen van de VS en legitimeert zijn revisionistische buitenlandse beleidskeuzes tegenover het Amerikaanse publiek.

Sociale mediaplatforms worden effectief ingezet als manipulatie-instrumenten om de inmenging van belangengroepen in het buitenlands beleid te normaliseren. Dit onderstreept niet alleen dat het buitenlands beleid steeds meer wordt bepaald door de economische belangen van een beperkte elite, maar ook dat de rol van traditionele actoren in de Amerikaanse diplomatie is verzwakt ten gunste van bepaalde belangengroepen.

✍ Doç. Dr. Necmettin Acar
Mardin Artuklu Universiteit, Afdeling Politieke Wetenschappen en Internationale Betrekkingen

???? De meningen in dit artikel behoren toe aan de auteur en weerspiegelen mogelijk niet het redactionele beleid van Anadolu Agency.

©TURKİNFO.NL