Çelik Cüruflarının Görünmeyen Tehlikesi: Toprağı ve Sağlığı Tehdit Ediyor

Hollanda'nın birçok bölgesinde çevre için potansiyel tehlike arz eden çelik cürufları bulunuyor. Ağır metaller içeren ve toprağı kirletebilen bu sanayi yan ürünü, ülke genelinde en az 115 farklı yerde kullanıldı. Üstelik uzmanlara göre bu rakam, buzdağının yalnızca görünen kısmı.

Endişe Veren Gelişmeler

Çelik cüruflarının oluşturabileceği riskler tam olarak bilinmese de, çevre uzmanları ciddi endişeler taşıyor. Bazı bölgelerde bu gri renkli, taş benzeri parçalar çevre kirliliğine ve sağlık sorunlarına yol açtı. Denetim makamları ve Hollanda Parlamentosu, bu sebeple daha sıkı düzenlemeler çağrısında bulunuyor. Hatta bazı belediyeler, çelik cürufu kullanımını tamamen yasakladı.

Bugün, MH17 anıtı yürüyüş yollarından eski atık sahalarına, pétanque (jeu de boules) oyun sahalarından yol alt yapısına kadar pek çok yerde bu cüruflara rastlanıyor. NU.nl ve araştırma kolektifi Investico’nun, De Groene Amsterdammer iş birliğiyle yaptığı aylara yayılan araştırma, ülke genelinde bu durumu ilk kez kapsamlı biçimde ortaya koydu.

Geçtiğimiz hafta, Çevre ve Ulaştırma Denetleme Kurulu (ILT), çelik cüruflarının toprakta kullanımının "fazla riskli" olduğu konusunda uyarıda bulundu. İncelenen on bölgeden dokuzunda çevresel sorunlar tespit edildi. Bu, kurumun cüruflar hakkında ikinci kez alarm vermesi oldu.

Ulusal Halk Sağlığı ve Çevre Enstitüsü (RIVM) de çelik cüruflarının toprak ve suyu kirletebileceği konusunda daha önce uyarıda bulunmuştu. Mevcut mevzuat, bu kirliliğin önüne geçemiyor. Şu an isteyen herkes, herhangi bir izin ya da belediyeye bildirim zorunluluğu olmaksızın çelik cürufu kullanabiliyor.

Dağılım Haritası

Araştırmacılar, kamuya açık belgeler ve yerel yönetimlerle yapılan görüşmeler aracılığıyla kapsamlı bir harita oluşturdu. Bu haritada, çelik cüruflarının nerelerde kullanıldığı ve kullanım şekilleri ayrıntılı olarak gösteriliyor.

Ancak yetkililer, tespit edilen 115 noktanın sadece küçük bir kısmı kapsadığını belirtiyor. Siz de bulunduğunuz bölgede çelik cürufu kullanıldığını biliyorsanız, NU.nl ile iletişime geçmeniz isteniyor.

Güncelliğini Yitirmiş Düzenlemeler

Haritada kırmızı ve turuncu ile işaretlenen yerlerde çelik cürufu kullanımı resmi makamlarca doğrulandı. Gri noktalar ise geçmişte çelik cürufu kullanılan ancak günümüzde kullanım durumu belirsiz olan bölgeleri gösteriyor.

Çelik cürufları, özellikle metrekalınlığında katmanlar oluşturduğunda ciddi çevre sorunlarına yol açıyor. Üstü kapatılmadığında, yağmur suyu ile temas ederek zararlı maddeler toprağa, kanallara veya yer altı sularına sızabiliyor.

Geçmişte cüruflar, genellikle kıyı koruma ya da yol temeli gibi alanlarda ince tabakalar halinde kullanılıyordu. Bu sebeple, eski düzenlemeler ciddi bir risk öngörmemişti. Ancak son yıllarda, cüruflar yürüyüş yolları ve bisiklet yolları gibi açık alanlarda da kullanılmaya başlandı. Böylece doğrudan insan teması riski ortaya çıktı.

Sağlık Tehlikesi

Toksikolog Paul Scheepers’a göre, çelik cüruflarının özellikle oyun alanları, mezarlıklar veya mahalle yolları gibi yerlerde bulunması sağlık açısından endişe verici. Ayakkabılarla taşınan tozlar ev ortamına girerek ağır metal maruziyetine sebep olabilir.

RIVM'nin 2019'daki bir çalışması, Drenthe bölgesindeki bisiklet yollarında kullanılan çelik cüruflarının bazı bölgelerde aşırı vanadyum salınımına yol açtığını ortaya koydu. Ancak genel sağlık riski düşük bulunmuştu.

Yine de RIVM araştırmacısı Ellen Brand, insanların doğrudan temas edebileceği alanlarda cüruf kullanımına yönelik yeni düzenlemelerin gerektiğini belirtiyor.

Gerçek Örnekler

Örneğin Eindhoven şehrinde yedi farklı lokasyonda çelik cürufları tespit edildi. Parklardaki yürüyüş yollarında mıknatıslarla yapılan testlerde, cüruf parçalarının mıknatısa yapıştığı görüldü. Den Haag Belediyesi de, çocukların gözlerde yanma ve öksürük şikayetleri yaşaması üzerine oyun alanlarında çelik cüruflarının kullanıldığını tespit etti. Belediyede 18 bölgede cüruflar temizlenmeye başlandı ve ileride kullanım tamamen yasaklandı.

Yasal Gelişmeler

2025 itibarıyla, çelik cürufu kullanan herkesin bunu belediye veya il yönetimine bildirmesi gerekecek. Ancak çevre denetçileri, yalnızca bilgi verme zorunluluğunun yeterli olmadığını, daha sıkı kurallar gerektiğini savunuyor.

Geçen hafta Hollanda Parlamentosu da daha sıkı bir bildirim zorunluluğu getirilmesi yönünde çağrıda bulundu. Altyapı ve Su İşleri Bakanlığı başlangıçta buna sıcak bakmasa da, şimdi konuyla ilgili düzenleme hazırlıkları başladı.
©TURKİNFO.NL