BM'nin "Yugoslavya'ya özel" mahkemesi

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararıyla, eski Yugoslavya topraklarında işlenen savaş suçlarını yargılamak için 1993 yılında Hollanda'nın Lahey kentinde kurulan Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), bugüne kadar hazırlanan 161 dosyadan 149'unu karara bağladı.

Hırvatistan ve Bosna Hersek'te binlerce insanın katliamlarda ölmesinin, işkenceye maruz kalmasının, tecavüze uğramasının ya da evlerinden zorla uzaklaştırılmasının ardından harekete geçen BM, işlenen savaş suçlarının yargılanması için Lahey'de uluslararası bir mahkeme kurma kararı aldı.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan ilk uluslararası savaş suçları mahkemesi olma özelliği taşıyan ICTY, eski Yugoslavya toprakları üzerinde işlenen katliam, tecavüz, işkence, etnik temizlik ve diğer suçların sorumlularını adaletin önüne çıkarmak amacıyla kuruldu.

Eski Yugoslavya ülkeleri Bosna Hersek, Sırbistan, Kosova, Hırvatistan ve Makedonya'da 1991-2001 arasında işlenen suçları yargılayan mahkemenin bünyesindeki savcılık, bugüne kadar aralarında eski devlet başkanları, başbakanlar, genelkurmay başkanları, bakanlarının da bulunduğu 161 kişi hakkında iddianame hazırladı.

Mahkeme, savcılığın hazırladığı 161 dosyadan 149'unu karara bağlarken, sonuçlanan dosyalarda yer alan 80 kişi hakkında farklı suçlardan çeşitli cezalar verdi.

Son olarak "Bosna Kasabı" olarak da bilinen eski Sırp lider Radovan Karadzic hakkında 40 yıl hapis cezası veren mahkemede hala karar bekleyen 12 dava bulunuyor.

Kararın ardından temyize başvurması beklenen Karadzic'in yanı sıra eski Hırvat komutan Jadranko Prlic, eski Sırp komutan Ratko Mladic, Sırp Radikal Partisi lideri Vojislav Seselj ve "sözde" Sırp Krajina Cumhuriyeti Başkanı Goran Hadzic de hala mahkemenin haklarında vereceği kararı bekleyenlerden.

- İki savaş suçu zanlısı geçici olarak serbest bırakıldı

Mahkeme bünyesindeki tutukevinde 11 zanlı bulunurken, Sırp savaş suçu zanlıları Goran Hadzic ve Vojislav Seselj hakkında mahkeme, sağlık sorunları nedeniyle "geçici olarak" serbest bırakılmaları kararını vermişti.

Mahkemenin farklı cezalar verdiği 80 suçludan 55'i cezalarını tamamlayıp serbest kalırken, 17 suçlu cezalarını ülkelerindeki hapishanelerde çekmeye devam ediyor. Bir suçlu, cezasının kalanını çekmek üzere ülkesine gönderilmeyi beklerken, daha önce hapis cezasına çarptırılan 7 suçlu ise cezaevinde hayatlarını kaybetti.

Sırp generaller Milan Gvero ve Zdravko Tolimir de cezalarını çektikleri sırada, eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Milosevic ise yargılanmasına devam edildiği sırada bulundukları tutukevinde hayatını kaybeden isimler arasında.

Mahkemenin bugüne kadar hapis cezası verdiği isimlerin büyük çoğunluğunun Hırvat ve Sırp olması dikkati çekerken, hüküm giyen kişiler arasında Hırvat Savunma Konseyi (HVO) generali Tihomir Blaskic, Sırp general Stanislav Galic, sözde Sırp Krajina Cumhuriyetinin son Başkanı Milan Martic, eski Yugoslav ordusu komutanlarından Nebojsa Pavkovic, Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu generallerinden Enver Hadzihasanovic, Bosnalı Sırp siyasetçi Momcilo Krajisnik, eski Yugoslavya Genelkurmay Başkanı Dragoljub Ojdanic, Bosna Sırp Cumhuriyetinin eski Başkanı Biljana Plavsic, Sırbistan'ın eski başbakanlarından Nikola Sainovic de bulunuyor.

Öte yandan mahkeme bugüne kadar 18 zanlı hakkında beraat kararı verirken, 13 zanlının dosyasını ülkelerindeki yerel mahkemelere devretti. 20 zanlı hakkında hazırlanan iddianameler daha sonra geri çekilirken, 10 zanlı daha Lahey'deki mahkemeye sevk edilmeden, 6 zanlı ise mahkemeye sevk edildikten sonra hayatlarını kaybetti.

ICTY'nin, elindeki 12 dosya hakkındaki nihai kararı verdikten sonra kapatılması, oluşturulacak yeni mekanizmanın ise yerel mahkemelerde devam eden savaş suçu davalarında bu mahkemelere destek olması planlanıyor.