Zeynel Bey Türbesi "treyler sistemleri" ile taşınacak

Ilısu Barajı suları altında kalacak tarihi Hasankeyf'teki Zeynel Bey Türbesi, "özel taşıyıcı treyler sistemleri" ile Yeni Kültürel Park Alanı'na taşınacak.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nın "Anıt Eserlerin Yerinde Korunması veya Taşınması" çalışmaları kapsamında bütüncül olarak arkeopark alanına taşınması planlanan Zeynel Bey Türbesi'nin korunma ve taşınmasına ilişkin sözleşmenin imzalanmasının ardından yer tespiti yapıldı.

"Ilısu Barajı HES Projesi Kültürel Varlıkları Koruma Kurtarma Çalışmaları" çerçevesinde yüklenici firma tarafından hazırlanan 3 yöntemden oluşan proje, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile DSİ Genel Müdürlüğü'ne sunuldu.

Yer teslim tarihinden itibaren 250 gün içinde taşıma işlemlerinin tamamlanması öngürülüyor. Türkiye'nin "prestij projeleri"nden biri olacak taşıma projesinin onaylanmasını takiben Zeynel Bey Türbesi'nin taşınmasına başlanacak.

- Taşıma için 3 yöntem belirlendi 

DSİ Hasankeyf Kültür Varlıkları ve Yeniden Yerleşim Şube Müdürü Şehmus Erkan Dursun, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültürel Miras Bilim Kurulu Komitesi'nin Zeynel Bey Türbesi'nin taşınmasına karar vermesinin ardından ihale sonucu yüklenici firma ile sözleşme imzalandığını hatırlattı.

Sözleşmeye göre işin süresinin 250 takvim günü olduğunu anlatan Dursun, Akkoyunlular döneminden kalan tek eser olarak bilinen Zeynel Bey Türbesi'nin taşınması çalışmaları kapsamında külliyeye ait ölçümlerin yapıldığını, rölöve çalışmalarının büyük bir kısmı tamamlandığını, yapının etrafınınçevrilerek koruma altına alındığını söyledi.

"Yapısal İzleme Sistemi" denilen bir sistemin yurt dışından yüklenici firma tarafından ithal edilerek getirtilmesinin planlandığını ifade eden Dursun, bu sistem ile yapıda meydana gelen deformasyonların daha sağlıklı bir şekilde izlenebileceğini belirtti.

Dursun, uygulama projelerinin neticelenmesi ışığında çalışmaların süreceğini vurguladı.

Taşıma işlemi için 3 yöntem üzerinde durulduğunu dile getiren Dursun, "Bunlar Hollanda, İtalya ve Korres yöntemleridir. Bu 3 yöntem arasındaki fark, yapının korunmasına ve güçlendirilmesine yönelik farklılıklardır. Uygulamaya yönelik projelerin neticelenmesi ışığında belirlenecek en ideal yöntem seçilecektir" dedi.

- "Türkiye'de böyle bir sistem henüz yapılmadı"

Dursun, 15 milyon 838 bin liraya ihale edilen taşıma projesine ilişkin, şunları kaydetti:

"Türkiye'de böyle bir sistem henüz yapılmadı. Yapının ağırlığı yaklaşık bin 100 tondur. Tek parça halinde bütüncül olarak taşınması öngörülüyor. Planlama bu şekilde. Bunun için yapının yurt dışında yapılan özel taşıyıcı sistemlerle taşınması öngörülüyor. Yüklenici firma tarafından hazırlanan, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile DSİ Genel Müdürlüğü'ne sunulan projelerin değerlendirilmesi sonucu onaylanan projeyi takiben Zeynel Bey Türbesi'nin taşıma işine başlanacak."

- Zeynel Bey Türbesi

Zeynel Bey Türbesi 1462-1482 yıllarında Hasankeyf'te hüküm süren Akkoyunlular'dan kalan tek eser olma özelliği taşıyor.

Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın oğlu olan Zeynel Bey'in, Osmanlı İmparatorluğu'nun kazandığı 1473 yılındaki Otlukbeli Savaşı'nda hayatını kaybettiği biliniyor.

Türbe, dışarıdan silindirik, içeriden sekizgen miğfer başı şeklinde iki katlı bir yapıya sahip. Türbenin mimari önemi, Azerbaycan ve Türkistan yöresi mimari özelliklerini Anadolu'ya taşımış olmasından kaynaklanıyor. Göz alıcı renklere sahip gövde süslemesiyle dikkati çeken türbenin çini mozaiklerinin ise Anadolu'da bir benzerinin olmadığı belirtiliyor. 

Hasankeyf'te 2004-2005 yıllarında yapılan kazılarda ortaya çıkarılan Zeynel Bey Külliyesi, 3 medrese, 1 imaret, 1 türbe, 1 han ve Dicle kenarına yapılmış bir hamamdan oluşuyor. Artuklu, Akkoyunlu ve Osmanlı devirlerine ait yapılardan oluşan külliyenin medreselerinde geometrik ve bitkisel süslemeler ve çeşitli üsluplarda yazı örnekleri bulunuyor.