Türkiye'ye düzensiz göçün yeniden hız kazandığı görülüyor

İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, "26 Mart-1 Nisan'da Türkiye’nin doğu illerinde toplam 2 bin 713 göçmenin yakalandığını öğrendik. Başta Afganistan, Pakistan ve Bangladeş gibi ülkelerden Türkiye’ye düzensiz göçün yeniden hız kazandığı görülüyor. Bu sefer güneydoğu değil, doğudaki İran ile olan sınırlarımızdan geçişler yapılıyor. Bu durum gösteriyor ki göç konusu, sadece Suriye’deki durum gibi belirli bir krizle ilişkili olmanın ötesinde daha sürekli bir nitelik kazandı." ifadelerini kullandı.

İKV'den yapılan açıklamaya göre, son 3 aylık dönemde özellikle Türkiye’nin doğusundan ülkeye düzensiz göç akınlarının artış gösterdiği dikkati çekiyor. Son göç akınıyla Türkiye’ye düzensiz yollarla giriş yapan göçmenlerin başında ise 17 bin 847 kişiyle Afganlar geliyor. Afganları, Pakistan, Bangladeş ve Afrika uyruklular izliyor.

Bu göçmenleri, yasadışı insan kaçakçılığı yoluyla göç şebekelerinin İran üzerinden Türkiye’ye soktuğu tespit edilmiş durumda bulunuyor. Göçmenler ise kısa vadede İstanbul’a ulaşmayı amaçlıyor olsa da birçoğu için asıl hedef, Suriyeli göçmenlerde olduğu gibi Almanya, Hollanda, İsveç gibi AB ülkeleri olduğu görülüyor.

Son dönemde artış gösteren akınlar dikkate alındığında, küresel göç krizinde en öncelikli transit ülke konumundaki Türkiye ile en temel hedef destinasyonlardan olan AB arasında düzensiz göçünün önlenmesi için geliştirilen iş birliğinin daha kapsamlı, kurumsal ve sürekli bir hal alması gereği ortaya çıkıyor.

Açıklamada görüşlerine yer verilen İKV Başkanı Zeytinoğlu, son günlerde hız kazanan Afgan göçüne dikkati çekerek, Türkiye’nin doğu-batı göç yolları üzerindeki stratejik konumunun ve kültürel, tarihsel bağlamda insaniyete dayalı kucaklayıcı tutumunun göçü Türkiye için her zaman kritik önemde bir politika alanı haline getirdiğini belirtti.

Zeytinoğlu, şunları kaydetti:

“Son olarak açıklanan verilere göre, 26 Mart-1 Nisan'da Türkiye’nin doğu illerinde toplam 2 bin 713 göçmenin yakalandığını öğrendik. Başta Afganistan, Pakistan ve Bangladeş gibi ülkelerden Türkiye’ye düzensiz göçün yeniden hız kazandığı görülüyor. Bu sefer güneydoğu değil, doğudaki İran ile olan sınırlarımızdan geçişler yapılıyor. Bu durum gösteriyor ki göç konusu, sadece Suriye’deki durum gibi belirli bir krizle ilişkili olmanın ötesinde daha sürekli bir nitelik kazandı. Önümüzdeki yıllarda da göç akınları devam edecek. Göçü tetikleyen birçok neden var. Siyasi baskı ve çatışmanın dışında ekonomik sıkıntılar ve hatta küresel ısınma gibi yeni faktörler de özellikle gençleri göç yoluyla daha gelişmiş batı ülkelerine gitmeye itiyor.”

Sürekli bir sorun haline gelen göç yönetiminin, Türkiye’nin gelecek yıllarda da en önde gelen meseleleri arasında yer alacağını ve bu konuda AB ile iş birliğinin gerekli olduğunu aktaran Zeytinoğlu, “Türkiye, doğu-batı göç yolunda transit ülke olmanın yanı sıra bir hedef ülke niteliği de taşıyor. Ancak, Türkiye’ye kaçak yollarla giriş yapan göçmenlerin en azından bir kısmının AB ülkelerine geçiş yapmak için yine düzensiz göç yöntemlerine başvuracağını öngörmek zor olmaz. Bu da özellikle Yunanistan ve Bulgaristan gibi Türkiye’nin sınırdaş olduğu AB ülkelerinin göç akınlarından payını almaya devam edeceğini ortaya koyuyor." değerlendirmesinde bulundu.

Zeytinoğlu, sınır aşan bir konu olan göçün düzenlenmesinde ülkeler arasında etkin iş birliğinin şart olduğuna işaret ederek, "AB ve Türkiye arasında da Suriyeli mülteciler üzerinden geliştirilen iş birliğinin adil ve yük paylaşımı içerecek şekilde kurumsal ve kapsamlı bir hal alması gerekiyor. Sadece, '3 milyarı al, göçmenleri tut' şeklinde basitçe özetlenecek bir yaklaşım, 21’inci yüzyılın temel konularından göçün düzenlenmesi için yeterli olmaktan çok uzak. Göçmenleri geri göndermek için geri gönderme merkezleri kurmak çözüm değil.” ifadelerini kullandı.

Ayhan Zeytinoğlu, krize ilişkin çözüm önerilerine ilişkin şunları aktardı:

“Çözüm için, tüm ilgili ülkelerin, kaynak, hedef ve transit ülkeler dahil bir arada politika üretmesi şart. AB’nin yasal göç imkanlarını artırması, alınması gereken önlemlerden sadece biri. Jeostratejik bir perspektiften bakıldığında Avrupa’nın doğuya açılan kapısı olduğundan, Türkiye’yi dışarıda bırakacak hiçbir çözüm sürekli olmayacaktır. AB’nin sınırları, göç açısından da ancak Türkiye’yi içine alarak tamamlanabilir. Dolayısıyla, taraflar kısa vadeli ve geçici projelere odaklanmak yerine, kalıcı çözümü ve özellikle de kaynak ülkelerde krizlerin temel nedenlerini ortadan kaldırmaya yönelik ortak stratejileri öne çıkarmalıdır.

Türkiye ve AB, bu bölgelerde kriz sonrası dönemde de önemli ortak restorasyon projelerine imza atabilir.

Son dönemde, özellikle de Valetta Zirvesi'nden bu yana AB kurumsal olarak, hem göç yönetimi hem de dış politika açısından Afrika ve Orta Doğu’da ortaklıklar kurmaya önem vermeye başladı.Türkiye’nin de bu bölgelerdeki yüksek nüfuzu dikkate alındığında, iş birliği ve eşgüdüm sağlanması zor olmayacaktır. Öte yandan, AB’nin tarihinde desteklediği en büyük insani yardım hamlesi olan Acil Sosyal Güvenlik Ağı projesinde de görüldüğü gibi Türkiye ve AB arasında göç yönetimi iş birliği, diğer uluslararası aktörler sürece dahil edildiğinde daha da yapısal bir boyuta taşınabiliyor. Dolayısıyla, Türkiye ve AB’nin dahil olduğu çok taraflı iş birliklerinin diğer bölgeleri ve diğer göçmen kitlelerini içerecek şekilde artırılması, kurumsallaşmaya mutlaka ki katkı sağlayacak. Özellikle de bu yıl BM inisiyatifiyle çalışmaları sürdürülen Küresel Mülteci Mutabakatı, önemli bir fırsat.”

İlişkilerde her boyutta olduğu gibi göç yönetimi alanında da karşılıklı iyi niyetin gerektiğini belirten Zeytinoğlu, “Türkiye-AB ilişkilerinin gerildiği dönemlerde AB kurumlarından, özellikle fonlarla ilgili olarak tehditkar demeçler gelebiliyor. Göç alanındaki iş birliğinin iyi niyet ve insaniyete dayalı bir süreç olduğu unutulmamalı ve taraflar, birlikte çalışma, iş birliği atmosferini korumalıdır. Bu olumlu atmosferin korunması ve güçlendirilmesi için ise Türkiye-AB vize serbestliği diyaloğunun olumlu şekilde sonlanması en büyük fırsat.” değerlendirmesinde bulundu.