"Türkiye'nin belirsizlik ve istikrar sorunu olmayacak"

TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Mustafa Şentop, başkanlık sistemiyle hem daha iyi işleyen bir sistem hem de vesayet odaklarının müdahale edemeyeceği bir hükümet anlayışının oluşacağını belirterek, "Yerelde çok iyi işleyen sistemi merkezi hükümete taşımış olacağız. Türkiye'nin belirsizlik ve bir istikrar sorunu da olmayacak" dedi.

Şentop, İstanbul Suriçi Grubu Derneği'nin Topkapı Barcelo Eresin Otel'de düzenlediği toplantıda, yeni anayasa ve başkanlık sistemine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Birçok maddesi değiştirilen anayasanın, Türkiye'nin anayasa sorununu çözmediğini belirterek, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" sözünü anımsatan Şentop, şöyle konuştu:

"Millet bu egemenlik yetkisini nasıl kullanacak? Önemli olan bu. Hamdolsun 79 milyon olduk, 79 milyona bunu nasıl kullandıracaksınız? Nedir bunun formülü? 18. yüzyıl ortalarından beri bunun bir formülü var. Hep beraber, bir araya gelerek yapamıyorsa milletler halklar, o zaman vekalet verirler, temsilci seçerler. Vekalet verdikleri temsilcileri onun adına bunu yaparlar. 79 milyon kişi seçim yoluyla kendisine vekiller seçer ve o vekiller onları temsilen yasama, yargı işlerinin yürütülmesine nezaret ederler. Bu işin formülü bu."

Şentop, gerçek manada demokrasiyi benimseyen anayasalarda, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir, millet egemenlik yetkisini temsilcileri eliyle kullanır" ifadesinin yer aldığını, 1924 anayasasında da bu anlayışın kabul edildiğini aktardı.

Bunun teorik olarak doğru bir ifade olduğunu dile getiren Şentop, "1961'de bunu değiştiriyorlar ve 'Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir, millet egemenlik yetkisini anayasada gösterilen organları eliyle kullanır' diyor. Organ denilince anlaşılması gereken yasama, yürütme ve yargıdır. 82 anayasasında da bu egemenlikle ilgili ifade aynen 61'deki gibi gösterilen 'organlar eliyle' şekliyle korunmuştur" diye konuştu.

Anayasaların siyasi iktidar kaynağı olmadığını vurgulayan Şentop, anayasanın normalleştirilerek tartışılması gerektiğini kaydetti.

Bu kapsamda da yeni anayasanın konuşulmasının gerekliliğini dile getiren Şentop, "Yeni anayasa iki bölümden oluşacak. Birisi temel hak ve hürriyetler, insan hakları ile ilgili bölüm. İkincisi devletin yapısı. Yasama, yürütme, yargı organları, bunların seçimi, nasıl oluşur ve birbiriyle ilişkileri meselesi. Buna kurumsal mimari diyoruz" ifadelerini kullandı.

- "Başkanlık sistemi tartışmaları bugün ortaya çıkmadı"

Şentop, Türkiye'de başkanlık sistemi tartışmalarının bugün ortaya çıkmadığını belirterek, parlamenter sistemin iyi işlemediği ve yerleşmediği için bir sistem arayışının olduğunu aktardı.

Bu sistem arayışında bazen yarı başkanlık, bazen de başkanlık sisteminin gündeme geldiğini belirten Şentop, "Parlamenter sistem dünyada da çok iyi işlemeyen, nadir iyi işleyen bir sistem. Parlamenter sistemin iyi işlediği ülkelerin başında monarşiler geliyor. İngiltere, İsveç, Norveç, Danimarka, Hollanda. Bunların hepsi krallıktır. Buralarda iyi işliyor" değerlendirmesinde bulundu.

Başkanlık sisteminde hükümet kurma işinin parlamentodan alınarak, doğrudan millete verileceğini dile getiren Şentop, "Millet hükümeti doğrudan kendisi seçecek. Parlamento içinde dengeler ne olursa olsun, ne kadar değişirse değişsin hükümete bunun bir tesiri olmayacak. Seçim yapılırken iki sandık kurulacak. Birisinde parlamento için diğerinde de başkan yani hükümet için oy kullanılacak. Seçim akşamı parlamento da hükümet de belli. Hükümetin süresi de belli, 5 yıl" dedi.

Şentop, yeni sistemde ne olursa olsun, 550 vekilin 550'si de isterse partisini değiştirsin, isterse partiler kapatılsın, hükümetin yerinde kalacağını belirterek, şunları anlattı:

"Niye? Hükümet parlamentoda kurulmuyor, doğrudan millet kuruyor hükümeti. Başkan ölse bile hükümet düşmüyor, başkan yardımcısı onunla beraber seçime gidiyor, geri kalan süreyi de başkan yardımcısı tamamlıyor. Bunun aslında Türkiye'de 100 yıldan fazla uygulaması var. Yerelde, belediye seçimlerinde uyguluyoruz biz bunu. Belediye başkanı belediye meclisinin içinden çıkmıyor. Belediye meclisini seçiyoruz, ayrı bir sandıkta da belediye başkanını seçiyoruz. Onun için başkan sorun olmuyor seçim akşamı. Bunu uyguluyor Türkiye. Yerelde uygulanan bu sistemi biz merkezi hükümete de taşıyalım istiyoruz. Başkanlık sistemiyle de bu anlamda hem daha iyi işleyen bir sistem hem vesayet odaklarının müdahale edemeyeceği bir hükümet anlayışı olmuş olacak hem de yerelde çok iyi işleyen sistemi merkezi hükümete taşımış olacağız. Türkiye'nin belirsizlik ve bir istikrar sorunu da olmayacak."

- "Türkiye'nin önündeki zaruret, bizi başkanlık sistemine doğru götürüyor"

Başkanlık sisteminin birçok bakımdan Türkiye için ideal olacağını aktaran Şentop, sistemi üniter yapıyı koruyarak önerdiklerine söyledi.

Özellikle MHP'lilerin, "Başkanlık gelirse federasyon olur, Türkiye bölünür" şeklinde açıklamaları bulunduğunu anımsatan Şentop, şöyle devam etti:

"Bunu niye söylüyor? ABD'ye bakıyorlar 'Orada federasyon var, başkanlık var dolayısıyla böyle olur.' Amerika Birleşik Devletleri'ne bakarak, 'Başkanlık gelirse federasyon olur' demek, Almanya'ya bakarak, 'Parlamenter sistem gelirse federasyon olur' demekle eş anlamlıdır. Türkiye'de parlamenter sistem var. İtalya'da var. Almanya'da federasyon var. Türkiye'de, İtalya'da üniter devlet var. İtalya'da bazı bölgesel yapılar var üniterden ayrışan noktaları var. Parlamenter sistemde nasıl federasyon bir zaruret olarak birleşmiyorsa, başkanlık sistemiyle de federasyon zaruri olarak bir arada bulunması gereken şeyler değil. Federasyonun ayrı tarihi şartları var."

Türkiye'deki yeni anayasa tartışmasının önemli olduğunu kaydeden Şentop, yeni anayasa tartışıldıkça Türkiye'nin mesafe aldığını söyledi.

Türkiye'nin eninde sonunda yeni anayasayı yaparak, başkanlık sistemini kabul edeceğini dile getiren Şentop, tarihi şartlarla, siyasetin akışının bunu gerektirdiğini bildirdi.

Şentop, "Türkiye'nin önündeki zaruret, tarihin akışı bizi bu anlamda yeni anayasaya ve bununla beraber başkanlık sistemine doğru götürüyor. Benim bu konuda hiç bir tereddüdüm yok. Er veya geç ama mutlaka bu sonuçlanacaktır" şeklinde konuştu.