TBMM İçtüzüğü değişiyor

TBMM Başkanı ve Meclis Başkanvekillerinin, TBMM Genel Kurulunu yönetirken frak giyme zorunlukları kalkıyor.

TBMM Anayasa Komisyonu, AK Parti ve MHP tarafından hazırlanan Meclis İçtüzük değişiklik teklifini görüşmeye devam ediyor.

Teklifin bugünkü görüşmelerine, kürsüde bulunan başkan ve milletvekillerinin kıyafetini düzenleyen 5. madde üzerinden başlandı.

HDP Van Milletvekili Bedia Özgökçe Ertan, Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) darbe girişimi davasında bir sanığın mahkemeye üzerinde "kahraman" anlamına gelen İngilizce "Hero" yazan tişörtle gelmesine değindi.

Cezaevlerinin geçilmez kaleler gibi olduğunu ifade eden Ertan, böyle bir tişörtle gelinebilmesinde idarenin payının olduğunu düşündüğünü savundu. Ertan, bir art niyet, gündem değiştirme çabası yoksa, değil kahraman yazılı bir tişörtle duruşmaya gelinebilmesini, bunun yazdığı bir kağıt parçası bile bulundurulmayacağını söyledi. Ertan, tek tip kıyafetin gündeme getirildiğini ifade ederek, "12 Eylül'ün utanç görüntülerini tekrar yaşatmakla ne hedefleniyor?" diye sordu.

Hükümetin, bir yandan Meclis Başkanı'nı fraktan kurtarmanın peşine düştüğünü ileri süren Ertan, iktidarın, kıyafet de dahil kişiye özel düzenleme yapar hale geldiğini iddia etti.

Ertan, bunun, Meclis Başkanı'nın içinde uhde olan bir konu olduğunu ileri sürerek, bu değişikliğin Meclis çalışmalarını nasıl verimli, etkin, sağlıklı hale getireceğini anlayamadıklarını belirtti.

AB ülkelerinin parlamento içtüzüklerinde kıyafetle ilgili yazılı düzenleme bulunmadığını ifade eden Ertan, "Teamüllere bırakmışlar, buna dair de bir keyfilik olmamış. Kadın milletvekilleri olarak Meclis kürsüsünde, Genel Kurulda kravatlı, ceketli erkeklerin kavga gürültülü, cinsiyetçi küfürlerini duyduktan sonra ne giymişlerse giymişler önemli değil. Kim kendisini hangi giysi içinde rahat hissediyorsa öyle gelebilir. Zihinler değişmedikçe frak, kravat fark etmez. 56. maddede, içtüzükte yeniden düzenleme yapılmaksızın çıkarılması gerekiyor." diye konuştu.

- "Kişiye özel düzenleme"

CHP Muğla Milletvekili Akın Üstündağ'ın konuşması sırasında MHP'ye yönelik sarf ettiği sözler üzerine, MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, "Hazırlığında yoksunuz, inisiyatifinde yoksunuz bari burada katkı sağlayın, MHP'nin siyasi anlayışını bir kenara bırakın." diyerek tepki gösterdi.

Parsak, eleştiri sınırlarını aşan, çalışmalara katkı sağlamayan değerlendirmeleri kabul etmediklerini, bu tarz değerlendirmelerin ana muhalefet milletvekillerine yakışmadığını kaydetti.

CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, muhalefet partisine muhalefet etmediklerini, temel prensiplerinin bu olduğunu, ancak geçen hazirandan, "MHP, AKP'ye selektör mü yapıyor" tartışmasından itibaren, MHP'nin iktidar partisi refleksi göstermeye başlamasının eleştirildiğini söyledi. Üstündağ ve diğer muhalefet milletvekillerinin, muhalefet yapma biçimini değil iktidar partisiyle hareket edip, muhalefetin neden bırakıldığını eleştirdiğini belirten Özel, "İktidar gibi davranırsanız iktidar gibi eleştirilirsiniz." dedi.

Daha sonra sözlerini sürdüren Üstündağ, Başkanlık kürsüsünde Başkanın, beyaz kelebek kravat ve siyah yelek üstüne siyah frak giymesinin önemli bir ritüel olduğunu dile getirdi. Üstündağ, frak zorunluluğunun kaldırılmasının kişiye özel değişiklik olduğunu, Meclis Başkanı'nın bunu istediğini öne sürerek, "Meclis Başkanlığına talip olmayıp, böyle bir sorunla karşı karşıya kalmasaydık. Frak giymiyorsan Meclis Başkanı olmasaydın." ifadesini kullandı.

CHP'li Üstündağ, içtüzük değişiklik teklifinin milletvekillerini zapturapt altına almaya, muhalefeti susturmaya yönelik olduğunu savundu.

HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar da içtüzük değişikliği yapılırken özgürlüklerin gözetilmesi gerektiğini ifade ederek, "Kıyafet sınırlaması ne burada ne başka yerde bulunmalıdır." dedi.

- "Düzenleme şahsi değil"

TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın, bu düzenlemenin şahsi olmadığını, mevcut Meclis Başkanı, Başkanvekilleri ve bundan sonrakiler için getirildiğini kaydetti.

Aydın, Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Fransa, Hollanda, İngiltere, İtalya, İspanya, Macaristan ve Portekiz gibi 20 Avrupa ülkesindeki durumu araştırdıklarını belirterek, bu ülkelerde içtüzük veya başka bir yasal düzenleme olmadığına işaret etti.

Pek çok ülkede sadece "uygun kıyafetle" denildiğini ifade eden Aydın, bu konuya ilişkin Avrupa ülkeleri ve Avrupa parlamentosunda hiçbir düzenleme bulunmadığını söyledi.

Aydın, Türkiye'de Meclisin açıldığı 23 Nisan 1920'den 1925'e kadar kıyafetin serbest olduğunu, frakla ilgili 11 Ekim 1925'te kararname çıkarıldığını, mevzuatta ise 27 Şubat 1963'te yer aldığını anlattı. Aydın, uğraşacakları çok daha ciddi sorunlar bulunduğunu, kıyafetle uğraşmanın çok da doğru olmadığını vurguladı.

CHP Balıkesir Milletvekili Mehmet Tüm, komisyondaki konuşmasını, açlık grevlerini cezaevinde de sürdüren akademisyen Nuriye Gülmen ve eğitimci Semih Özakça'nın fotoğrafının yer aldığı tişörtle yaptı.

- "Neden frak MHP'yi rahatsız ediyor?"

CHP Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş, iktidarın, konuşma süresini üçer dakikayla sınırlayarak, "twitter muhalefeti" istediğini öne sürdü.

Demirtaş'ın, "Özellikle AK Partili arkadaşların Atatürk'e pek yakın durmadıklarını görebiliyorum." demesi üzerine Komisyon Sözcüsü, AK Parti Aydın Milletvekili Abdurrahman Öz, bu ifadeyi kabul etmediğini, Atatürk'ün herkesin değeri olduğunu belirtti.

Atatürk'ün ve bugüne kadarki TBMM Başkanlarının giydiği frakın, neden MHP'yi rahatsız ettiğini soran Demirtaş, Atatürk döneminden gelen bu geleneğin, ritüelin yıkılmaması gerektiğini, Atatürk'ün giydiği kıyafetin Meclisten kaldırılmasını kabul etmediğini kaydetti.

MHP Erzurum Milletvekili Oktay Öztürk, "Atatürk hepimizin en büyük değeri. Bizim beslenme kaynağımız da Atatürk ilke ve inkılapları. Frak çıkarılıp, başka elbise mecbur kılınmıyor, bir serbestlik getiriliyor. Atatürk'ün her yaptığında ısrarlı olsak, şapkayı da kafamıza geçirmemiz lazım. Zamanla bazı şeyler değişiyor." dedi.

- "Frak, Meclisin geleneği"

CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, "Neden frak giyilmesi rahatsızlık yaratıyor? 2014'teki uzlaşmada MHP ve AKP, 'frak aynen kalsın, bu madde değişmesin' dedikten sonra bu ihtiyaç nereden doğuyor? AKP ve ortağı MHP cumhuriyet, cumhuriyetin değerleri, gelenek, parlamento geleneğiyle, Atatürk'ün bize bıraktığı mirasla hesaplaşmaya son vermeli. Frak, cumhuriyet modernleşmesini temsil ediyor." diye konuştu.

CHP Çanakkale Milletvekili Muharrem Erkek de frakın, kendilerine Atatürk'ten, yani cumhuriyetten miras olduğunu ifade ederek, "Kültürümüzde, geleneğimizde yok demek doğru değil. Frak, Meclisin geleneği, cumhuriyetin değeri. Kravat ve takım da kültürümüzde yok ama bunu giyiyoruz. Kültürümüzde hangi giysi var, biri açıklasın. Parlamentonun çok önemli bir teamülünü de yıkmış oluyorsunuz." dedi.

- Madde ne getiriyor?

Yaklaşık 3,5 saat süren görüşmelerin ardından 5. madde kabul edildi. Söz konusu maddeyle, Başkanlık kürsüsünde bulunan Başkanın frak giyme zorunluluğu kalkıyor.

Başkanlık kürsüsünde Başkan ve görevli katip üyeler, koyu renk elbise giyecekler. Genel Kuruldaki milletvekilleri, bakanlar, TBMM idari teşkilat memurları ve diğer kamu personelinden erkekler, ceket ile pantolon giyecek ve kravat takacak; kadınlar ise ceket ve etek veya ceket ve pantolon giyecek.

Görevlilerin kıyafeti ise Başkanlık Divanınca tespit edilecek.