Schengen için tehlike çanları çalıyor

BERLİN (AA) - Avrupa'ya sığınmacı akınının kontrol altına alınmasını hedefleyen bazı Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin Schengen Anlaşması’nı geçici olarak askıya almasıyla Avrupa'da serbest dolaşım için tehlike çanları çalmaya başladı.

Geçen yıl sığınmacı akınına çözümler arayan ancak bunda pek de başarılı olmayan AB ülkeleri, yeni yılda Danimarka ve İsveç’in sınırlarda yeniden kontroller yapacağı açıklamalarıyla sarsıldı.

Danimarka hükümeti dün sınır polisinin Almanya'dan gelen tren, otobüs ve feribotlarda 14 Ocak’a kadar geçici süreyle pasaport ve kimlik kontrollerine başladığını ve bu sürenin daha da uzatılabileceğini açıkladı.

Kontrollerin rastgele yapılacağını açıklayan Danimarkalı yetkililer, sınırda durdurulan sığınmacıların iltica müracatlarının kabul edilmeyeceğini bildirdi.

Danimarka'nın bu kararı almasında, sığınmacı sayısını kontrol altına almayı amaçlayan İsveç'in Danimarka sınırında pasaport ve kimlik kontrollerine başlaması neden oldu. Kasım ayında rastgele kontroller yapmaya başlayan İsveç uygulamayı sıkılaştırarak Danimarka’dan otobüs, tren veya feribotla ülkeye giden her yolcuyu kontrol ediyor.

- Sınırlarını kontrol eden ülke sayısı arttı

Geçen yıl Almanya, Avusturya, Fransa ve İsveç ile AB ülkesi olmayan ancak Schengen’e dahil olan Norveç de geçici süreyle sınır kontrolleri başlatarak AB'nin en büyük kazanımlarından serbest dolaşımı askıya almıştı.

Almanya, özellikle güneyindeki Avusturya ve Çek Cumhuriyeti sınırında, Avusturya ise Slovakya ve Macaristan sınırlarında eylül ayından beri kontroller gerçekleştiriyor. Norveç de kasımdan beri Almanya, Danimarka ve İsveç’ten ülkeye gelen feribotlarda yolcuların kimliklerine bakıyor. Fransa ise Paris'teki terör saldırılarının ardından 3 ay süreyle sınır kontrolüne başlayarak Schengen'i askıya aldı. Sığınmacıların ülkeye girişini engellemek amacıyla Sırbistan sınırına duvar ören Macaristan, Romanya ve Schengen ülkesi Slovenya sınırlarında sabit kontrol merkezleri oluşturdu.

- Almanya’dan uyarı

Danimarka’nın bu ülkelere katılması tartışmayı yeniden alevlendirdi ve Almanya’dan sert bir uyarı geldi.

AB’nin lokomotif ülkesi Almanya'nın Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Martin Schaefer, “Schengen, sığınmacı akını yüzünden tehlikede” ifadesini kullandı. Daha önce de Lüksemburg Dışişleri Bakanı Jean Asselborn, benzer bir şekilde AB’nin dağılabileceği uyarısında bulunmuştu.

Bu uyarıların arkasında İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra en büyük sığınmacı akınıyla karşı karşıya kalan Avrupa ülkelerinin sığınmacıların Avrupa ülkelerine dağıtılması yönündeki taleplerinin hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesi yatıyor. Ancak Avrupa ülkeleri şimdiye kadar yapılan görüşmelerde sığınmacı sorunun nasıl çözüleceğine ilişkin net mutabakat sağlayamadı.

Başta Almanya, Fransa ve Avusturya, sığınmacıların üye ülkelere adil bir şekilde dağılımını öngören kota sisteminin getirilmesini ve Schengen Anlaşması’nın işlevini yerine getirmesi için dış sınırlarının daha etkin korunmasını istiyor.

Almanya dış sınırlarının tüm ülkelerin katılımıyla ortak bir şekilde korunmasını talep ediyor.

- Sınırlardaki kontroller Schengen Anlaşması'na uygun

Schengen Anlaşması, acil ve istisnai durumlarda üye ülkelere sınırlarını kontrol etme yetkisi veriyor. Buna göre, uluslararası büyük organizasyonlarda ya da iç güvenliğin tehlikede olduğu durumlarda yolcular sınırlarda geçici bir süre kontrol edilebiliyor. Almanya, geçen yıl Bavyera’da yapılan G7 Zirvesi kapsamında tüm sınır geçişlerinde böyle bir uygulama gerçekleştirmişti.

Ancak sınır kontrollerindeki sürenin uzaması, Schengen’in başarısız olabileceğinin kanıtı olarak gösteriliyor. Bunun için alternatif çözümlerin getirilmesi de tartışılıyor. Hollanda’nın Schengen’i daha küçük bir bölgede uygulamasını talep ettiği ileri sürülüyor.

Geçen yıl Avrupa’ya 1,5 milyon kişinin kontrolsüz göç sonucu geldiği ifade ediliyor. 

Serbest dolaşımı sağlayan Schengen Anlaşması, 1985 yılında Almanya, Fransa, Hollanda, Lüksemburg ve Belçika’nın devlet ve hükümet başkanları tarafından Lüksemburg’un Schengen kasabasında imzalandı. Schengen Anlaşması bugün 22 AB ülkesinin dışında Norveç, İzlanda, İsviçre ve Lichtenstein’ı da kapsıyor. AB’ye üye olan Bulgaristan, İngiltere, İrlanda, Hırvatistan, Romanya ve Kıbrıs Rum kesimi ise bu anlaşmada yer almıyor.