Mladic'i yakalasaydık, Srebrenitsa'da soykırım olur muydu

Bosna Hersek'te 1992-1995 yılları arasında yaşanan savaşta, aralarında Srebrenitsa soykırımının da olduğu birçok suçtan ceza alması istenen eski Sırp komutan Ratko Mladic'in davası, Boşnak kurban yakınları ve ülkelerini savunan eski askerler tarafından yakından takip ediliyor.

Hollanda'daki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinin (ICTY) Mladic hakkındaki kararını açıklayacağı 22 Kasım'daki duruşmaya sayılı günler kala eski Boşnak askerler, savaşın dönüm noktalarından biri olarak kabul edilen 1994'te ülkenin kuzeybatısındaki Buzim şehri yakınında yaşanan Sırp ve Boşnak askerler arasındaki kritik muharebeyi anlattı.

"Breza 94" olarak da bilinen o muharebenin kanıtları ve hatta Boşnak askerlerin kıl payı elinden kaçırdığı Mladic'in savaş günlüğü ve şapkasının da bulunduğu birçok eşya, bugün 505. Buzim Şövalye Tugayı Müzesi'nde sergileniyor.

Muharebeye katılan Boşnak askerlerden Samir Abazovic, bu muharebede Sırp askerlerin bizzat Mladic tarafından yönetildiğini belirterek, bölgenin savunması için çok önemli olan bu muharebede Sırpların kendilerinin gücünü kırmayı hedeflediğini söyledi.

Sırpların bölgeye tankçı, topçu ve piyade birlikleri ile geldiğini anlatan Abazovic, "Sırp tarafından gelen ilk tankı durdurmayı başardık. 10 günlük mücadelenin ardından komutanımız İzet Nanic, Mladic'in buradaki muharebeye son derece hazırlıklı geldiğini söyledi. Komutan Nanic, beklenmeyen bir hamle yaparak 300'e yakın askerle karşı saldırıya geçme kararı aldı." dedi.

Beklenmedik bu karşı saldırı sırasında Sırpların bir tankını imha ettiklerini, bir tankı da ele geçirdiklerini aktaran Abazovic, "Mladic'in yakında olduğunu bilmiyorduk. Esir düşen bir Sırp şoförden onun da orada olduğunu daha sonra öğrendik. Boşnak askerlerden kıl payı kurtulmuştu. O gün Mladic'i yakalasaydık savaşın seyri değişir miydi? Srebrenitsa'da soykırımı olur muydu?" ifadelerini kullandı.

- Mladic'in savaş günlüğü ele geçirildi

"Breza 94" muharebesindeki Boşnak askerlerden Sefik Veladzic de saldırıyı başarıyla püskürtmelerindeki en büyük etkenin Boşnak komutan Nanic'in aldığı saldırı kararı olduğunu söyledi.

Veladzic, "Günler süren mücadelenin ardından mühimmatımızda ciddi bir azalma olsa da Nanic karşı saldırıya geçme kararı aldı. Beklenmedik bu saldırıda Sırp tanklarından biri, Mladic'in bazı eşyaları ve birkaç belge ele geçirildi." ifadelerini kullandı.

505. Buzim Şövalye Tugayı Müzesi'nde sergilenen Mladic'in savaş günlüğünde, Sırp komutanın Buzim'i ele geçirme planlarının yazılı olduğunu aktaran Veladzic, "Buzim'deki askerleri zayıflatıp Bihac şehrine ilerleyeceğini yazmış. Buzim'de yıkılmamış tek bir tuğla bırakılmayacağını belirtmiş. Bu günlükte başarılı olmaları durumunda halkın başına neler geleceği açıkça yazılmış." diye konuştu.

Veladzic, muharebe esnasında Mladic'in yaralandığının da tahmin edildiğini belirterek, Sırp komutanın kıl payı Boşnak askerlerin elinden kaçtığını söyledi.

Mladic'in planlarının el konulan belgelerde açık bir şekilde görüldüğüne işaret eden Veladzic, "Keşke o gün onu ele geçirebilseydik. Belki de Srebrenitsa'da soykırım yaşanmazdı. Mladic'in müebbet almasını diliyorum." dedi.

- Boşnaklar için "dönüm noktası"

Müze Küratörü Becir Kovacevic, 1994'teki muharebenin Boşnaklar için "dönüm noktası" olduğunu vurgulayarak, çatışmalar sırasında ele geçirilen Mladic'in günlüğünün ve şapkasının müzede sergilendiğini aktardı.

Bosna Hersek'in savaş boyunca çektiği acıları hafifletecek bir ceza olmadığına vurgu yapan Kovacevic, "Kimsenin gençliğini ya da kaybettiği bir organını geri getiremezsiniz. Sadece savaş sorumlulularına hak ettiği cezayı vererek adalet sağlanabilir." dedi.

Kovacevic, 505. tugayda 473 Boşnak askerin şehit olduğunu hatırlatarak, müzenin de birilerine karşı nefret doğurmak için değil, savaş hatıralarını korumak için açıldığını sözlerine ekledi.

- Ratko Mladic kimdir?

Mladic, 12 Mart 1942'de Bosna Hersek’in Kalinovik beldesinde doğdu. Belgrad'daki Yugoslav Halk Ordusu (JNA) Askeri Akademisi'nde eğitim alan Mladic, önce JNA'da, ardından da Bosna Hersek'te kurulan Sırp Cumhuriyeti Ordusunda (VRS) başkomutan olarak görev yaptı.

Bosna'daki savaşın ardından 15 yıl saklandıktan sonra 26 Mayıs 2011'de Sırbistan'da yakalanan ve 31 Mayıs 2011'de Lahey'deki mahkemeye teslim edilen Mladic'in 2012 yılında başlayan yargılanması 530 gün devam etti.

Savcılık Mladic'e soykırım, insanlığa karşı suç, savaş yasa ve geleneklerini çiğnemek suçlarından müebbet hapis cezası verilmesini talep ediyor.