İyot eksikliği birçok hastalığa neden olabilir

Erasmus Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. dr. Robin Peeters, iyot eksikliği bir çok hastalığa neden olabilir, buyüzden tamamen ekmekten uzaklaşmak doğru bir yaklaşım değil diye uyarıda bulundu. Ekmek İyot İçerenve günün her saatinde tüketilen yeğena yiyecektir. Zeka gelişimi ve vücut sağlığı için iyot son derece önemlidir dedi.

İyot eksikliği kilo aldırıyor zeka geriliği ve halsizlik yapıyor

İyot nedir? İyot eksikliği zekayı nasıl etkiler?

Uzmanlar uyarıyor! Zeka gelişimi ve vücut sağlığı için günlük iyot tüketimi ne kadar olmalı? İyot eksikliği nelere sebep oluyor?

İyot, beyin ve sinir sisteminin sağlığı, vücut ısısı ve enerjisinin devamı için gerekli olan tiroid hormonlarının önemli bir bileşeni. Besinlerden iyot alımı yetersiz kaldığında çeşitli iyot eksikliği hastalıkları görülüyor. İyot eksikliği sonucu tiroid bezinden kana geçen hormonlar yeterli miktarda üretilemiyor, hemen hemen tüm organların büyümesi, gelişmesi ve işlevlerinde sorunlar ortaya çıkıyor. Hatta boy uzaması duruyor ve zihinsel işlevler geriliyor.



Yapılan bazı bilimsel çalışmalara göre, doğumdan itibaren iyot yetersizliği zeka düzeyinde 13.5 puanlık düşmeye neden oluyor. Bu da çocuklarda öğrenme yeteneğinde azalma ve algılama güçlüğü ile bunun sonucu olarak da okul başarısında düşme gibi sorunlara yol açıyor. Hamilelerde iyot eksikliği ise erken doğuma, düşüklere ve bebeğin zeka gelişiminde olumsuzluklara neden oluyor.

İyot eksikliğinden kaynaklanan sağlık sorunları, iyotlu tuz kullanılarak aşılabilir. Bunun için günlük 150 miligram iyot minerali almak yeterlidir.



Günlük iyot ihtiyacı ne kadardır?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirlenen günlük iyot ihtiyaçları:

• 0-5 yaş arasında: 90 mikrogram/gün

• 6-12 yaş arasında: 120 mikrogram/gün

• Genç erişkinlerde ve erişkinlerde: 150 mikrogram/gün

• Hamilelerde ve emzirme sırasında: 200 mikrogram/gün



Günlük ihtiyaç hamilelerde 1.5, emziren annelerde ise 2 kat artar. Tiroid bezi dışında meme dokusu da iyotu tutma yeteneğine sahiptir.

İyot İçeren diğer Besinler



Deniz Ürünleri: Balıklar, özellikle de tuzlu su balıkları iyot bakımından oldukça zengindir. İyot oranı yüksek olan balıklar arasında ilk sıralarda ton balığı, mezgit, soğuk su ve derin deniz balıkları gelmektedir. Karides ve diğer kabuklu deniz canlıları da iyot açısından zengindir.



İyotlu Tuz: Yemeklerde ve masada kullandığınız tuzu iyotlu tuzla değiştirmek günlük olarak almanız gereken iyodu fazlasıyla sağlayacaktır. İyotlu tuzun mineral özelliklerini kaybetmemesi için ışık almayacak şekilde, kapalı kapta saklanması gerekir.



Sebzeler: Ispanak, soya fasulyesi, şalgam, pazı, kabak, kuru fasulye ve sarımsak gibi sebzelerin iyot oranı yüksektir. Bu sebzeleri aynı zamanda vitamin kaynağı ve antioksidan olarak tüketebilirsiniz. Suya atılıp haşlanan yiyeceklerin iyotunun yüzde 65′inin kaybolduğu belirlenmiştir.



Çilek: Meyveler genellikle iyi bir iyot kaynağı değildir, ancak birkaç meyve iyot içerir. Bu meyveler arasında yer alan çilek, düşük kalorili olması ve iyot oranı sebebiyle iyot eksikliği için rahatlıkla tüketilebilir. 6-7 adet çilek günlük iyot ihtiyacının yaklaşık %8’ini sağlar.



Yoğurt, Süt ve Peynir: Süt ve süt ürünleri iyot bakımından zengindir. Bir kase yoğurt günlük iyot ihtiyacının yaklaşık %60’ını, 1 bardak süt %40’ını, 1 yumurta %20’sini karşılar.



İyot Eksikliği Hastalıkları Neler?

Yetişkinlerin vücudunda 25 miligram kadar iyot bulunur. Bunun 10 miligramı tiroid bezindedir. Kalanı kan ve dokulardadır. Troid bezinin çalışması iyota bağlıdır. İyotun tiroid bezinde azalması, “Guatr” denen hastalığı oluşturur.



Hamilelikte iyot eksikliği; düşük, ölü doğum, doğumsal anomali, hamilelik sırasında ve doğumdan sonra bebeklerde hastalık durumlarının oluşmasına ve endemik cüceliğe sebep olabilir. Çocuklarda ve genç erişkinlerde ise guatr, hipotiroidi, zeka geriliği, fiziksel gelişme bozukluğuna sebep olabilir.



Dünyada 1,6 milyon insan iyot yetersizliği hastalıkları açısından risk altında. 750 milyon kişide guatr var, 43 milyon kişi önlenebilir beyin özürlü. Sağlık Bakanlığı Anne Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, ODTÜ ve UNICEF tarafından birlikte gerçekleştirilen Türkiye ölçeğindeki ‘Hane Halkı İyotlu Tuz Tüketimi Araştırması’na göre Türkiye’de sofrada iyotlu tuz kullanımında bölgeler arasında ciddi farklılıklar var. ODTÜ tarafından yapılan araştırma kapsamındaki hanelerden %64’ü iyotlu tuz kullanıyor. İyotlu tuz kullanan hanelerin oranı kentsel yerleşimlerde %70 civarında iken, kırsal alanlarda bunun yarısı kadar.



Tuzun iyotlanması Türkiye’de 1998 yılından bu yana yasal zorunluluk haline geldi fakat fiili kullanım hakkında yeterli veri yok. İyotlu tuz kullanımının önemi konusunda bilinçlenme gerekiyor!..