GRAFİKLİ - BM'de belirsizlik dönemi

BETÜL YÜRÜK /SAFVAN ALLAHVERDİ - ABD Başkanı Donald Trump'ın Birleşmiş Milletler'e (BM) yönelik eleştirel tutumu ve yeni yönetimin örgüte fon desteğini yüzde 40 keseceği iddiası BM'de belirsizlik havası oluşturdu.

BM'ye en fazla kaynak aktaran ülke olan ABD'nin fon desteğini kesmesi ihtimali BM yetkililerinde kaygıya neden oldu.

BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, AA muhabirinin "ABD'nin BM'ye fon desteğini kesmesi durumunda örgütün çalışmalarının nasıl etkileneceği" sorusuna, "Belirsizlik dönemindeyiz." yanıtını verdi.

Dujarric, bütün bu konuları yeni ABD yönetimi ile ele alacaklarını söyledi.

- ABD'den BM'ye yılda ortalama 9,3 milyar dolar

BM'nin mali raporuna göre, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında ABD örgüte toplam 28 milyar dolara yakın finansal destek sağladı. Bu da yıllık ortalama 9,3 milyar dolar destek anlamına geliyor. Yıllık ortalama desteğin yüzde 40'ı ise 3,7 milyar dolara tekabül ediyor.

BM'nin 2014'teki toplam gelirlerinin 48 milyar dolar olduğu düşünüldüğünde ABD'nin yapacağı kesinti bu gelirlerin yüzde 8'ine yaklaşıyor.

BM sistemine en fazla katkı yapan diğer ülkeler ise yıllık ortalama 3,2 milyar dolarla İngiltere, 2,9 milyar dolarla Japonya, 2,1 milyar dolarla Almanya, 1,4 milyar dolarla Kanada, 1,3 milyar dolarla İsviçre, 1,2 milyar dolarla Norveç, 1,1 milyar dolarla Fransa, 1,1 milyar dolarla Hollanda ve 898 milyon dolarla Brezilya.

ABD basınına yansıyan bir başkanlık kararnamesi taslağında ABD yönetiminin BM kuruluşları ve diğer uluslararası örgütlere kriterleri karşılamazlarsa fon desteğinin yüzde 40 kesileceği iddiası yer almıştı.

Taslakta, Filistin'e ve Filistin Kurtuluş Örgütüne tam üyelik veren, kürtajı destekleyen, İran ve Kuzey Kore'ye yaptırımları engelleyen faaliyet ya da programları destekleyen örgütlere fon desteğinin kesileceği yer almıştı.

Trump BM konusunda alacağı kararların sinyalini, BM Güvenlik Konseyinin İsrail'in işgal altındaki Filistin topraklarındaki yasa dışı yerleşim birimlerini kınayan ve yerleşim planlarına son vermesini talep eden kararının ardından vermişti. BMGK''nın İsrail kararının ardından "20 Ocak'tan sonra işler farklı olacak." mesajını veren Trump, "BM, büyük bir potansiyele sahip olmasına rağmen şu an sadece insanların bir araya gelerek konuşup iyi vakit geçirdiği bir kulüp, çok üzücü." değerlendirmesinde bulunmuştu.

- "Güvenliğimiz başka ülkelere bağlı"

ABD'nin eski BM Daimi Temsilcisi Samantha Power ise ABD'yi dünyanın önde gelen ülkelerinden biri yapan nedenlerin başında BM'ye verdiği destek olduğunu ve BM ile bağları koparmanın Amerikan halkının güvenliğini tehlikeye atacağını söyledi.

Power, bir Amerikan televizyonuna yaptığı açıklamada, "Güvenliğimiz ya da ekonomimizin diğer ülkelerin güvenliğine bağlı olduğunu görmezsek bu büyük bir sorun. NATO'ya sırtımızı dönersek, DEAŞ ile mücadelede 'gelin bizimle savaşın' nasıl diyeceğiz? Ya da Ebola salgının olduğu bir ülkeye, bu onların sorunu dersek Ebola Amerika'ya gelir." dedi.

- Trump, NATO'dan da memnun değil

ABD Başkanı Trump, BM dışında NATO'yu eleştiren açıklamalar da yapmıştı.

Trump, göreve gelmeden önce verdiği bir röportajda, NATO'yu "köhne" olarak nitelemiş, seçim kampanyası sırasında da sık sık, NATO'nun Avrupalı müttefiklerinin savunma harcamalarını artırması gerektiğini, kendilerinin en yüksek finansal desteği yapmalarına rağmen diğer NATO üyelerinin daha fazla faydalandığını belirtmişti.

NATO'ya ABD'nin desteğinin yüzde 73 olduğunu söyleyen ve bunu "aslan payı" şeklinde nitelendiren Trump, "NATO'ya orantısız biçimde para ödüyoruz. NATO'ya neredeyse hiçbir şey ödemeyen diğer üyeler tarafından kazıklanıyoruz. Bu adil değil." demişti.

- Trump'ın verdiği oran NATO ile çelişiyor

NATO'nun raporlarında ise Trump'in verdiği oranın doğru olmadığı dikkati çekiyor.

NATO'nun "Ortak Fonlanan Bütçeler ve Programlar" istatistiklerine göre, 2016 ve 2017 yılları için üye ülkelerin katkı payları dikkate alındığında ABD'nin payı yüzde 22 olarak görülüyor.

ABD'nin ardından en çok katkıyı yüzde 15 ile Almanya, yüzde 11 ile Fransa, yüzde 10 ile İngiltere, yüzde 8 ile İtalya ve yüzde 7 ile Kanada yapıyor.

NATO'nun yıllık bütçesinin 2,3 milyar dolar olduğu göz önünde bulundurulduğunda ABD'nin payı 514 milyon dolara geliyor. Bu da 585 milyar dolar savunma bütçesi olan ABD için oldukça küçük bir rakam olarak değerlendiriliyor.