GRAFİKLİ - Avrupa'da seçim sancısı

Yabancı düşmanlığı ve İslamofobi motifli söylem ve eylemlerin artığı dönemde Avrupalı milyonlarca seçmen, ülkelerinde cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri ile referandumlar için sandık başına gidecek.

Küresel ve bölgesel politikaları etkilemesi beklenen seçimler, Avrupa'da yaşayan milyonlarca Müslümanı da yakından ilgilendiriyor. Artan işsizlik, ekonomik durgunluk, sığınmacı sorunu ve aşırı sağın yükselişi gibi problemlere çözüm bulamayan siyasiler, "günah keçisi" olarak gördükleri Müslümanları seçim öncesinde hedef almaya başladı.

- Avusturya

Radikal ırkçılığın merkezi haline gelen Avusturya’da cumhurbaşkanlığı seçiminin iptal edilen ikinci turu, 2 Ekim'de tekrarlanacak. Seçimde aşırı sağcı Avusturya Özgürlükçü Partisi'nin (FPÖ) adayı Norbert Hofer ile rakibi Yeşiller Partisi'nin adayı Alexander Van der Bellen yarışacak.

Kamuoyu araştırmaları aşırı sağcı Hofer'in seçimi 1-2 puan farkla kazanacağını gösteriyor. Hofer'in seçimi kazanması, Avrupa'da 1940'lı yıllardan bu yana ilk defa aşırı sağcı bir siyasetçinin cumhurbaşkanı olması anlamına gelecek.

Koalisyon hükümetiyle yönetilen ülkede, aşırı sağcıların yükselişine paralel olarak ırkçılık, İslamofobi ve Türk düşmanlığı ciddi endişelere neden oluyor.

Ülkede seçim, Türkiye aleyhine propagandaların artmasına da neden oldu.

Türkiye'nin AB üyelik müzakerelerinin bloke edilmesini savunan aşırı sağcı cumhurbaşkanı adayı Hofer, darbe girişimini protesto etmek üzere Viyana sokaklarına Türk bayraklarıyla çıkanların incelenmesini ve Türklerin vatandaşlığının iptal edilmesi çağrısında bulunmuştu.

Aşırı sağcıların yükselişini engellemek isteyen ana akım siyasiler ile yeşiller de Türkiye karşıtı açıklamalara yöneldi. Başbakan Christian Kern, Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) üyelik müzakerelerinin sonlandırılmasını, Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz darbe karşıtı gösteriye katılan Türklerin ülkeyi terk etmesini, Yeşiller Milletvekili Peter Pilz Türk derneklerinin kapatılmasını, Yeşiller Partisi Viyana Eyaleti Sözcüsü Joachim Kovacs de darbe karşıtı protestolarda kullanılan "bozkurt" selamının ve tekbir getirilmesinin yasaklanmasını istedi.

Avusturya'da yaşayan yabancıların gün geçtikçe daha fazla ırkçılık ve yabancı düşmanlığı motifli saldırılara maruz kaldıkları belirtilirken, bu saldırılarda bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 40 artış olduğu bildirildi.

- Macaristan

Sığınmacıları engellemek için sınırlarına tel örgüler çeken Macaristan, AB'nin üye ülkeler arasında zorunlu mülteci kotasını 2 Ekim’de referanduma götürecek.

Referandumda halka "Macar Meclisi'nin onayı olmadan AB'nin Macar vatandaşı olmayan kişilerin Macaristan'da ikametine karar vermesini istiyor musunuz?" sorusu yöneltilecek.

Sığınmacı karşıtı politikalarıyla bilinen Macaristan hükümeti, AB'nin kota uygulaması kapsamında bin 290 sığınmacıyı kabul etmek istemiyor.

Referandumu muhalefet partileri arasından sadece aşırı sağcı Jobbik partisi desteklerken, ana muhalefet partisi Macar Sosyalist Partisi (MSZP) ve diğer liberal partiler halka referandumu boykot etmeleri çağrısında bulundu.

Anketlere göre halk oylamasına katılımın yüzde 50’nin üzerinde olması ve yüksek oranda ‘’Hayır’’ oyu çıkması bekleniyor.

Macaristan'da referandumdan "Hayır" çıkması, AB içerisindeki sığınmacı karşıtı cepheyi güçlendireceği ve diğer bazı üyelerin "ulusal egemenliği" korumak adına benzer referandumlara yönelmesine neden olacağı belirtiliyor.

Dağılma endişesi duyan AB ise referandumun birliğin değer ve ilkelerine aykırı olduğunu savundu.

- Fransa

Fransa’da, 23 Nisan ve 7 Mayıs 2017 tarihlerinde cumhurbaşkanlığı seçimleri, 11 ve 18 Haziran 2017 tarihlerinde de genel seçimler yapılacak.

Yaklaşık 66 milyon nüfuslu ülkede 43 milyon seçmen sandık başına giderek önce cumhurbaşkanını, ardından da milletvekillerini seçecek.

Cumhurbaşkanlığı adaylığı için henüz isimler resmen açıklanmazken, iktidardaki Sosyalist Parti’den Cumhurbaşkanı François Hollande'ın, ana muhalefetten Nicolas Sarkozy'nin ve aşırı sağcı Ulusal Cephe lideri Marine Le Pen’in aday olması bekleniyor.

Kamuoyu yoklamalarında Hollande'a desteğin çok düşük olması, adaylığı durumunda oyların sağa ve aşırı sağa kayabileceği değerlendirmelerine yol açıyor. Le Pen'in ise iki adayın yarışacağı ikinci tura kalmasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor.

Milletvekili genel seçimlerinde ise seçmenlerin iktidar ve muhalefet arasında alternatifsiz kaldığı ve bu nedenle siyasi dengelerde ciddi değişikliğin beklenmediği belirtiliyor.

- Hırvatistan

Hırvatistan'da hükümet krizi nedeniyle bugün erken seçim yapılacak. Ülkede 8 Kasım 2015’te yapılan genel seçimlerin ardından çalışmalara başlayan Meclis, hükümet krizi nedeniyle 15 Temmuz’da feshedilmişti.

İki koalisyon ortağı partinin liderleri arasındaki anlaşmazlık yüzünden krize sürüklenen ülkede, yaklaşık 3 milyon 800 bin seçmen sandık başına gidecek.

Anketlere göre Sosyal Demokrat Parti (SDP) öncülüğündeki “Ulusal Koalisyon” ittifakı, muhafazakar parti Hırvat Demokratik Birliği (HDZ) ve bağımsızlardan oluşan “Köprü” ittifakı ön sıralarda yer alıyor. Buna göre yeni meclisin kurulmasında “Köprü” ittifakının anahtar rol oynayacağı ifade ediliyor

- Bosna Hersek

Bosna Hersek'teki iki entiteden biri olan Bosna Sırp Cumhuriyeti (RS), 9 Ocak'ın "Sırp Cumhuriyeti Günü" olarak kabul edilmesi için 25 Eylül’de referandum yapacak.

Boşnak siyasiler, referandumun anayasaya ve uluslararası anlaşmalara aykırı olduğunu belirterek iptal edilmesini isterken, Sırp siyasiler ise referandumda ısrar ediyor.

Sırpların katılması beklenen referandumda, "9 Ocak'ın Sırp Cumhuriyeti Günü olarak kutlanmasını ve anılmasını destekliyor musunuz?" diye sorulacak.

Bunun yanında Bosna Hersek, 2 Ekim Pazar günü yapılacak yerel seçimlere hazırlanıyor. Seçimde, 9 büyükşehir belediye başkanı ile 132 belediye başkanı belirlenecek.

Bosna Hersek’in karmaşık siyasi yapısı gereği seçimlerde belediyeleri, çoğunluktaki etnik grupların temsilcisi olan adayların kazanması bekleniyor. Buna göre seçimler Boşnaklar, Sırplar ve Hırvatlar arasında mücadeleye sahne olacak.

- İsviçre

İsviçre'de halk, 25 Eylül'de İstihbarat Kanununda değişiklik yapılıp yapılmayacağını belirlemek üzere referanduma gidecek.

Referandumda halka, ulusal güvenliğin tehlikede olduğu durumlarda telefonların dinlenmesi, özel mülkiyetlere dinleme cihazı yerleştirilmesi ile bilgisayarların gizlice incelenmesini öngören yasal değişiklikleri onaylayıp onaylamadıkları sorulacak.

Referandumu savunanlar bunun "ulusal güvenlik için gerekli" olduğunu ileri sürerken, muhalifler ise "özel hayata müdahale endişesini" dile getiriyor.

Referandumların bağlayıcı olduğu ülkede, henüz bir anket sonucu gözükmüyor.

- Litvanya

Litvanya'da, 9 Ekim’de parlamento seçimleri yapılacak.

Parlamentoda 38 koltukla çoğunluğa sahip Sosyal Demokrat Partisi (LSDP) ile 33 koltuğu bulunan Vatan Birliği-Litvanya Hıristiyan Demokratlar arasında büyük çekişme bekleniyor.

LSDP'li Litvanya Cumhurbaşkanı Dalia Grybauskaite, partileri aynı olmasına rağmen Başbakan Algirdas Butkevicius ve Savunma Bakanı Juozas Olekas’ın istifa etmelerini istiyor. LSDP’nin içindeki büyük bölünme göz önüne alındığında Vatan Birliği-Litvanya Hıristiyan Demokratlar'ın şansı eşit gözüküyor.

Mecliste bulunan İşçi Partisi (29 koltuk), Kalkınma ve Adalet Partisi (11 koltuk), Litvanya Polonyalıların seçim kampanyası (8 koltuk) ve diğerlerinin şansları ise çok düşük olarak değerlendiriliyor.

Seçimden koalisyon hükümetinin devam etmesi yönünde bir sonuç çıkması öngörülüyor.

- Karadağ ve Bulgaristan

Karadağ’da 16 Ekim'de genel seçimler olacak.

Ülke, 2006 yılında bağımsızlığını ilan etmesinin ardından dördüncü kez genel seçime gidecek.

Hükümet karşıtı protestolarla gündeme gelen Karadağ'da muhalefet, ülkede adil seçimlerin yapılması çağrısında bulundu. Seçimin, Başbakan Milo Djukanovic ile muhalefetteki Yeni Sırp Demokrasi Partisi Genel Başkanı Andrija Mandic arasında geçmesi bekleniyor.

Bulgaristan’da ise 6 Kasım'da cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak. Seçimde, Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev'in yerine 5 yıllık dönem için geçecek isim belirlenecek.

Siyasi partiler adaylarının isimlerini “olası bir karalama kampanyasını önlemek" amacıyla henüz açıklamazken, oy kullanımının düşük olduğu ülkede birinci turda hiçbir adayın seçimi kazanması beklenmiyor.

Cumhurbaşkanlığı seçimiyle eş zamanlı olarak 3 sorudan oluşan bir referandum da düzenlenecek.

Referandumda halka, "Milletvekillerinin, partilerin belirlediği listelere göre değil, kişisel aday olarak seçilmelerini destekliyor musunuz?", "Seçim ve referandumlarda zorunlu oy kullanımını onaylıyor musunuz?" ve "Parti ve koalisyonlara verilen devlet maddi desteğinin son seçimde alınan oy başına 0,5 avro olmasını destekliyor musunuz?" soruları yönetilecek.

- Makedonya

İktidar ve muhalefet arasındaki sürtüşme nedeniyle siyasi istikrarsızlığın sürdüğü Makedonya'da, 11 Aralık'ta parlamento seçimleri yapılacak.

İktidardaki İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya'nın Ulusal Birliği Demokratik Partisi (VMRO-DPMNE) ve ana muhalefet Makedonya Sosyal Demokrat Birliği (SDSM) arasındaki siyasi kriz, Temmuz 2015'de ABD ve AB arabuluculuğunda gerçekleştirilen Prjino Anlaşması ile sonlandırılmıştı.

Cumhurbaşkanının, hakkında işlem başlatılan siyasiler için af kararı alması üzerine ülkede protestolar başlamış ve hükümetin de istifa etmesi istenmişti.

Ülkede işsizlik, yoksulluk, yolsuzluk ve entegrasyon problemleri iç çatışma ihtimallerini artırıyor. Her ne kadar ülkede şimdilik sessizlik hakim olsa da Arnavutlar ile Makedonlar arasında zaman zaman yükselen tansiyonun etnik çatışmaya dönüşme olasılığından endişe ediliyor. Makedonya'da yaşanacak en ufak bir olumsuzluk, tüm Avrupa'yı sığınmacı sorunuyla yeniden karşı karşıya getirme potansiyeli taşıyor.

Sığınmacı karşıtı AB üyesi bazı ülkeler, Makedonya'yı "AB dış sınırını koruyan ülke" olarak görüyor. Bu nedenle Üsküp yönetiminin içine düşeceği bir krizin, sığınmacıları engellenme görevini tehlikeye atacağı düşünülüyor.

Uluslararası Cumhuriyetçiler Enstitüsünün (IRI) yaptırdığı son ankete göre iktidar partisi VMRO-DPMNE'nin önde olduğu ve seçimleri kazanacağı tahmin ediliyor.

- İtalya ve Almanya

Çift kanatlı parlamenter sistemle idare edilen İtalya'da, yasama sürecini sadeleştirmek ve hızlandırmak için Aralık 2016'da parlamentonun üst kanadı Senato'nun yasama yetkisinin kaldırılmasına yönelik referandum yapılacak.

Almanya'da ise Cumhurbaşkanı Joachim Gauck’un bir kez daha aday olmayacağını açıklamasının ardından 12 Şubat 2017'de cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak. Almanya'da henüz cumhurbaşkanlığı makamı için aday yok. Ülkedeki genel seçimler ise Eylül 2017'de gerçekleştirilecek. Anketlere göre, seçimlerde Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partisi yüzde 33-35, hükümet ortağı SPD ise yüzde 22-23 bandında görülüyor. Ülke genelinde ne kadar oy alacağı merak edilen aşırı sağcı ve İslam karşıtı Almanya için Alternatif (AfD) partisi ise anketlerde yüzde 12-14 arasında üçüncü sırada gösteriliyor.

- Hollanda

Aşırı sağcıların güçlendiği bir diğer ülke Hollanda’da genel seçimler 15 Mart 2017'de olacak.

Seçim öncesi güçlenen aşırı sağı engellemek isteyen ana akım siyasiler ırkçı söylemlere yöneldi. Hollanda Başbakanı Mark Rutte NPO 1 kanalına verdiği mülakatta, Hollanda'ya uyum sağlamayanların ülkeyi terk etmesi gerektiğini söyledi. Hollanda yönetiminin özellikle Türk toplumuna yönelik dışlayıcı tutum izlemesi de dikkati çekiyor.

Son araştırmalara göre sol ve demokrat koalisyon hükümetinin büyük düşüş yaşadığı, buna karşılık aşırı sağcı Özgürlükler Partisi'nin oylarını artırarak seçimleri kazanacağı yorumları yapılıyor. Aşırı sağcı Özgürlük Partisi lideri Geert Wilders, kamuoyuna açıkladığı programda, camileri kapatmayı, Kur'an-ı Kerim'i yasaklamayı ve sığınmacılara verilen oturma izinlerinin iptal etmeyi vadetmişti.

Göçmen kökenli seçmenler ise Müslümanların çoğunlukla oy verdiği İşçi Partisi'nin sağa kayması ve ırkçı ifadeler kullanması nedeniyle endişeleniyor.

- Belarus, Estonya ve Arnavutluk

Belarus'ta 11 Eylül'de parlamentonun alt kanadını oluşturan 110 sandalyeli Temsilciler Meclisi seçimleri yapılacak. Seçimlerde iktidar yanlısı partiler ile muhaliflerin oluşturduğu "Seçme Hakkı" ittifakı yarışacak. Bir önceki seçimi boykot eden muhaliflerin seçimi kazanma şansının zor olduğu iddia ediliyor.

Estonya Parlamentosu ise 30 Eylül'de ülkenin yeni cumhurbaşkanını belirlemek üzere dördüncü kez toplanacak. Milletvekillerinin yanı sıra Seçici Kurul’un da oy kullancağı seçimlerde adaylar kesinleşmedi. Seçimde Reform Partisi Başkanı Siim Kallas, aynı partiden eski Dışişleri Bakanı Marina Kaljurand ile Merkez Partisi'nden Mailis Reps'ın adaylığı konuşuluyor.

Arnavutluk’ta da Cumhurbaşkanlığı seçimi Mayıs 2017'de, genel seçimler ise Haziran 2017'de gerçekleştirilecek. Her iki seçim içinde adaylar henüz belli değil.