GRAFİKLİ - Avrupa'da ilaçlı yumurta skandalı

Avrupa'da 7 ülkede görülen böcek ilaçlı yumurta krizi giderek büyürken, ülkelerse birbirlerini suçluyor.

İlk olarak Hollanda, Almanya ve Belçika'da patlak veren, bu ülkelerin ihracatıyla İngiltere, İsveç, İsviçre ve Fransa'ya da sıçradığı ortaya çıkan böcek ilaçlı yumurta krizinin etki alanı genişliyor.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, sorunun Belçika'nın Anvers kentinde bulunan Ravel adlı şirketin, fipronil adlı böcek ilacını Dega-16 adlı temizlik ürününe karıştırmasından kaynaklandığı düşünülüyor.

Şirketin bu temizlik ürününü Belçika ve Hollanda'da tavuk çiftliklerine bakım sağlayan Chickfriend adlı şirkete sattığı, bu şirketin de temizlik ürününü tavuk çiftliklerinde kullanması sonucu yumurtalara böcek ilacı bulaştığı iddia ediliyor.

- İlk inceleme Hollanda'dan

Böcek ilaçlı yumurtaları ilk inceleme altına alan ve soruşturma başlatan ülke Hollanda oldu.

Tüketicilere, soruşturma tamamlanana kadar yumurta yememe çağrısı yapan yetkililer, 180 tavuk çiftliğinin faaliyetini durdurdu ve yaklaşık 8 ila 10 milyon yumurtayı raftan kaldırdı.

Avrupa'da yumurta ihracatında öncü rol oynayan Hollanda'daki yaklaşık bine yakın tavuk çiftliğinin geçen sene 10 milyara yakın yumurta üretimi yaptığı düşünülüyor. Hollanda, Almanya'ya yumurta ihracatı yapan ülkeler arasında bulunuyor.

- Hollanda'dan Almanya'ya 3 milyon ilaçlı yumurta

Hollanda'da böcek ilacının tespitinin ardından ülkeden yumurta ithalatı yapan Almanya alarma geçti.

Alman Tarım Bakanlığı Hollanda'dan Almanya'ya yaklaşık 3 milyon fipronilli yumurtanın ihraç edildiğini ve bunların da çoğunun tüketicilere ulaştığını kaydetti.

Almanya genelinde ilaçlı yumurtaların 12 eyalette görüldüğü, yumurtaların ağırlıklı Aşağı Saksonya ve Kuzey-Ren Vestfalya eyaletlerinde bulunduğu aktarıldı.

Almanya genelindeki yumurtalarda fipronil tespitinden sonra 4 tavuk tesisi kapatılırken, Almanya Çiftçiler Birliği Genel Sekreteri Udo Hemmerling tesislerin günde yaklaşık 4 bin avro zarara uğradığını ifade etti.

Almanya, hatayı çiftliklere dışardan hizmet sunan bir işletmenin yaptığını belirterek, sorumluların zarar görenlere tazminat ödemesini talep etti.

Olayın hızlı şekilde aydınlatılması için Hollanda ve Belçika’dan kapsamlı bilgi talebinde bulunan Alman yetkililer, ülkedeki büyük süpermarketlerin fipronil içeren maddeyi kullandıkları şüphesi bulunan tesislerden alınan veya Hollanda’dan getirilen yumurtaların satışlarını durdurduğunu açıkladı.

Söz konusu ürünlerin raflardan indirildiği ve müşterilerin aldıkları yumurtaları iade edebilecekleri bildirildi.

- Belçika bilgi sakladı

Hollanda ve Almanya'da böcek ilaçlı yumurtaların tespit edilmesiyle gözler konunun ortaya çıktığı Belçika'ya çevrildi.

Konuya ilişkin ilk resmi açıklamayı Belçikalı yetkililer ay başında yaptı.

Resmi açıklamanın ardından ülke basını, aslında Belçika'da haziran ayında yumurtalarda fipronilin tespit edildiği ancak bilginin kamuoyundan saklandığını yazdı.

Belçikalı yetkililer bunun üzerine haziran ayında bazı çiftliklerde böcek ilaçlı yumurta tespit ettiklerini kabul etmek zorunda kaldı. Yetkililer, soruşturmanın gizliliğini korumak için bu bilginin kamuoyuyla paylaşılmadığını savundu.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu ise Belçika'nın 20 Temmuz'da yumurtalarda fipronile rastlandığı bilgisini birliğin hızlı uyarı sistemiyle duyurduğunu açıkladı.

Belçika gıda ajansı, ilk yaptığı açıklamada, ülkedeki yumurtalardaki fipronil düzeyinin zararlı boyutlarda olmadığını belirtmişti.

Ancak aynı yumurtalar üzerinde ikinci kez bağımsız bir şirketin araştırma yapmasıyla Belçikalı yetkililer ilaç düzeyinin AB standartlarının üstünde olduğunun ortaya çıktığını açıkladı. Akabinde Belçika'da 6 besi çiftliğinin faaliyetleri durduruldu.

- Kriz Avrupa'da yayılıyor

Hollanda, Almanya ve Belçika'da ortaya çıkan böcek ilaçlı yumurtaların ihracatı, krizin İsviçre, İsveç, İngiltere ve Fransa'ya da sıçramasına neden oldu.

Fransa Tarım Bakanlığı, Hollanda'dan ilaçlı yumurtaların Fransa piyasasına girme ihtimaline ilişkin soruşturma başlatıldığını belirtti.

Bu yumurtaların Fransa piyasasına girdiğine dair herhangi bir bilgi bulunmadığı, ülkede dağıtıma çıktığının belirlenmesi halinde ise derhal önlem alınacağı ve satışların durdurulacağı kaydedildi.

Konuya ilişkin yumurta ve tavuk ürünleri dağıtımı yapan işletmelerin bilgilendirildiğini belirten Fransız yetkililer, yumurta stoklarının gözden geçirilmesinin istendiğini bildirdi.

- "İsveçli tüketiciler tehdit altında değil"

İsveç'te Gothenburg şehri yetkililerinin yürüttüğü araştırmada, Hollanda'dan fipronil içeren yumurta ithal edildiğinin tespit edildiği duyuruldu.

Gothenburg'a son iki hafta içinde Hollanda'dan yaklaşık 11 bin yumurtanın alındığı ve incelemelerin devam ettiği ifade edildi.

İsveç Ulusal Gıda Ajansı ise İsveçli tüketicilerin tehdit altında olmadığını, ülkede yumurta üretiminin yüzde 95'inin yerel çiftçiler tarafından yapıldığı aktarıldı.

- İngiltere'de yerel üretime talep önerisi

İngiltere Gıda Standartları Ajansı, 20 binden fazla fipronil içeren yumurtanın ithal edildiğini ve tüketicilere ulaştığını açıkladı. Gıda ajansı, durumun kamu sağlığını etkileme ihtimalinin "düşük" olduğunu ancak soruşturmanın devam ettiğini duyurdu.

İngiltere Yumurta Endüstrisi Konseyi de vatandaşlara ülkede üretilen yumurtaları alma tavsiyesinde bulundu.

İngiltere tükettiği yumurtanın yaklaşık yüzde 85'ini yerel olarak üretiyor ancak ülkenin yumurta ithalatının yıllık yaklaşık 2 milyara tekabül ettiği belirtiliyor.

- İsviçre'de sağlığı etkileyecek boyutta değil

İsviçre'de ise birçok süpermarket yumurtaları raflardan kaldırırken, yetkililer halkın panik yapmaması çağrısında bulundu.

İsviçre Gıda Güvenlik Otoritesi, bazı yumurtalarda fipronil tespit edildiğini ancak düzeylerin tüketicilerin sağlığını etkileyecek boyutlarda olmadığını bildirdi.

- Yumurta krizi AB ülkelerini birbirine düşürdü

Öte yandan yumurta krizi, AB ülkeleri arasında karşılıklı suçlamalara ve tartışmalara da sahne oluyor.

Hollandalı ve Almanyalı yetkililer, Belçika'yı, yumurtalardaki fipronili haziranda tespit etmelerine rağmen temmuz sonuna kadar konuya ilişkin duyuru yapmamakla suçluyor.

Belçika Tarım Bakanı Denis Ducarme ise Hollanda'nın kasım ayında yumurtalarda fipronil olduğunu tespit ettiğine dair ellerinde resmi belgeler olduğunu iddia ederek, Hollanda'nın Avrupalı müttefikleriyle bu bilgiyi paylaşmadığını öne sürüyor.

Hollanda gıda ajansı ise geçen yılın kasım ayında konuya ilişkin bazı ipuçları elde ettiklerini ancak durumun gıda güvenliğini tehdit etmemesi nedeniyle bilginin paylaşılmadığını savunuyor.

Avrupa'da yoğun tartışmalara yol açan yumurta krizinin maddi zararlarının yanı sıra süreçte özellikle yetkililerin "açık" davranmaması ve karşılıklı suçlamalar ülke halklarında tedirginlik yaratıyor.

- Fipronil nedir?

Fipronil, özellikle tavuk sektöründe bit, kene ve böceklerin yok edilmesi için kullanılan bir böcek ilacı ancak Avrupa Birliği'nde (AB) insan tüketimi için yetiştirilen tavuk gibi hayvanlarda kullanılması yasak.

Dünya Sağlık Örgütü, fipronilin "orta düzeyde zararlı madde" olduğunu, çok fazla tüketilmesi durumunda böbrek, ciğer ve tiroid bezine zarar vereceğini bildiriyor.

AB kuralları uyarınca 0,005 miligramın üzerinde fipronil tespit edilen yumurtaların piyasalardan çekilmesi gerekiyor. AB, 0,72 miligramın üzerindeki fipronilin ise insan sağlığına "ciddi" zararı olabileceğini belirtiyor.