Göç yolunda acı ve trajedinin canlı tanıkları: Mülteciler

Ülkelerindeki savaş, çatışma, yoksulluk ve zorlu hayat koşulları nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalan mülteciler, sürekli ya da geçici olarak çıktıkları göç yolunda alternatif yol arayışı içinde her türlü zorbalık ve istismara maruz kalıyor.

Suriye ve Irak gibi dünyanın pek çok bölgesinde devam eden çatışmalar ve şiddet, mültecileri güvenli ortam arayışı için zoraki bir yolculuğa mecbur bırakıyor. Güvenli ortama ulaşma çabası içindeki mülteciler, çıktıkları yolculuklarda hem ölümü göze alıyor hem de sevdiklerinin ölümüne şahit oluyor.

BM verileri, 2015 ve 2016'nın ilk aylarında büyük çoğunluğu çatışma ve zulümden kaçan yaklaşık 1,2 milyon mülteci ve göçmenin Avrupa kıyılarına ulaştığını ortaya koydu.

Bu göç yolunda çoğunluğu Suriyeli olmak üzere mülteciler için umut kapısı olan Akdeniz, bazıları içinse çoktan koca bir mezarlığa dönüşmüş durumda.

Mart 2011'den bu yana iç savaşın yaşandığı Suriye'nin ardından en fazla mülteci veren ülkeler arasında Irak, Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Afganistan, Eritre, Somali ve Güney Sudan yer alıyor.

BMMYK'nin nisan ayında yayımladığı "Çaresiz Yolculuklar" raporu, geçen yıl Avrupa'ya ulaşan mülteci ve göçmen sayısında düşüş görülmesine rağmen, yolculuk sırasında yaşanan tehlikenin arttığını ve bunun da mülteci hareketlerinde değişikliğe neden olduğunu ortaya koyuyor.

Yunanistan'a deniz yoluyla gelenlerin sayısı azaldı

Rapora göre, Akdeniz rotası üzerinden yapılan geçişler, 2016'daki rakamın oldukça altında kaldı ve geçen yılın son döneminde İspanya ve Yunanistan'a varışlarda ise artış görüldü. Geçen yıl 28 bin mültecinin ulaştığı İspanya, 2016'ya kıyasla yüzde 100 oranında bir artışa tanıklık etti. İspanya'ya kara yolundan en fazla geçen grup Suriyeliler olurken deniz yolundan geçen en büyük grup ise Faslı ve Cezayirli mülteciler oldu.

Yunanistan'a deniz yoluyla gelenlerin sayısının 2016'ya kıyasla azaldığı vurgulanan raporda, yeni gelenlerin çoğunluğunun Suriye, Irak ve Afganistan uyruklu olduğu ve aralarında çok sayıda çocuklu ailenin bulunduğu kaydedildi. Raporda, deniz yoluyla Yunanistan'a geçen sığınmacıların uzun süre Yunan adalarında zor şartlarda kaldığı ifade edildi.

Rapor, aynı zamanda pek çok mülteci ve göçmenin, Macaristan'da artan kısıtlamalar nedeniyle Avrupa'da hareket ederken alternatif rotalara başvurduklarını da ortaya koyuyor. Bazı göçmen ve mülteciler, Sırbistan'dan Romanya'ya geçerken, bazıları da Yunanistan'dan Arnavutluk, Karadağ ve Bosna Hersek üzerinden Hırvatistan'a geçiyor.

Mülteciler göç yolunda zorbalık ve istismara maruz kalıyor

Denizlerdeki ölümlere ek olarak geçen yıl en az 75 kişinin Avrupa sınırlarında karadan izledikleri rotalarda veya Avrupa'da yaptıkları yolculuklar sırasında hayatını kaybettiğine yer verilen raporda, mülteci ve göçmenlerin Avrupa’ya ulaşmak için izledikleri yollarda insan tacirleri, kaçakçılar veya silahlı grupların istismar ve zorbalıklarına maruz kaldığına dikkat çekiliyor.

Kendi başına seyahat edenler başta olmak üzere kadınlar ve refakatsiz çocuklar, Avrupa'ya doğru ve Avrupa'da izledikleri rotalarda cinsel şiddet riskiyle karşı karşıya kalıyor.

Raporda geçen yıl Avrupa'ya yerleştirilen kişi sayısında 2016'ya kıyasla yüzde 54'lük bir artış olduğu vurgulandı. Avrupa'ya yerleştirilen mültecilerin büyük çoğunluğunun Suriye uyruklu olduğu ve Türkiye, Lübnan ve Ürdün'den geldikleri kaydedildi. Avrupa ülkeleri arasında en fazla mülteciyi İngiltere, İsveç ve Almanya kabul etti. .

Türkiye-AB arasındaki sığınmacı mutabakatı

Suriye'de süren iç savaş nedeniyle 2015'de patlak veren sığınmacı krizinin ardından Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) arasında 18 Mart 2016'da varılan mutabakatın, AB ülkelerine yasa dışı sığınmacı akınında ciddi düşüş sağladığı ve böylelikle birliğin sığınmacı kriziyle başa çıkabilmesinde etkili olduğu görülüyor.

Resmi verilere göre, Yunanistan'a giren düzensiz göçmen ve sığınmacı sayısı 2015'te 853 binin üzerindeyken, geçen yıl sonlarında bu rakam 20 bin 364'e kadar geriledi.

Ekim 2015'te her gün yaklaşık 7 bin kişi Türkiye'den Yunan adalarına geçiş yaparken bu rakam, şubat itibariyle 43'e düştü.

AB'ye iltica başvurusu sayısı geçen yıl yüzde 50 azaldı

Türkiye ile vardığı mutabakat sonucu AB'ye sığınmacı akınının azalmasının, iltica başvuruları sayısına da yansıdığı görülüyor.

Avrupa İstatistik Ofisinin (Eurostat) verilerine göre, geçen yıl AB ülkelerine iltica başvurusunda bulunanların sayısı bir önceki yıla göre yarı yarıya azaldı.

Sığınmacı mutabakatı öncesinde AB'ye 2015'de 1 milyon 257 bin 610, 2016'da 1 milyon 206 bin 120 kişi iltica başvurusu yaparken bu rakam, mutabakatın ardından geçen yıl 650 bine geriledi.

Afrikalı sığınmacıların zoraki durakları

Doğu Afrika ülkesi Sudan, son 50 yılda siyasi kargaşa, savaş, etnik baskı ve kuraklık gibi sorunların yaşandığı komşu ülkelerden gelen sığınmacıların tercih ettiği yerlerden biri oldu.

Ülkedeki resmi veriler, Eritre, Etiyopya, Somali, Çad, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Orta Afrika, Güney Sudan, Yemen ve Suriye'den olmak üzere Sudan'da 2 milyondan fazla sığınmacının bulunduğunu ortaya koyuyor. BM ise bu rakamı, 922 bin 700 şeklinde veriyor.

Komşu ülkelerdeki siyasi ve ekonomik krizler sebebiyle yüz binlerce mülteciye ev sahipliği yapan Etiyopya ise dünyanın en fazla mülteci kabul eden 5. ülkesi ve sığınmacılara açık kapı politikası uyguluyor.