Endonezya'da 1965 olayları

"Uluslararası Halk Mahkemesi 1965"in yargıçları, Endonezya'da 1965 yılında Komünist Parti üyesi ve sempatizanı 500 bin kişinin öldürülmesinden Endonezya devletinin sorumlu olduğunu bildirdi.

Endonezya'daki 1965 olaylarında insanlığa karşı işlenen suçlarla ilgili Lahey'de 10-13 Kasım'da yapılan oturumları izleyen yargıçlar, nihai raporlarında, ülkede 30 Eylül Hareketi'nin başarısızlıkla sonuçlanan darbe girişiminin ardından 1965 yılında yaklaşık 500 bin Komünist Parti üyesi ve sempatizanının güvenlik güçlerinin yönlendirilmesiyle öldürülmesi iddialarıyla ilgili olarak Endonezya devletini insanlığa karşı suç işlemekten sorumlu tuttu.

Yargıçlardan oluşan jürinin başkanı Güney Afrikalı yargıç Zak Yacoob, Endonezya, Avustralya, Hollanda, Kamboçya ve Almanya'da yayınlanan video bağlantısı üzerinden yaptığı açıklamada, "Endonezya devleti, insanlığa karşı işlenen suçlardan... özellikle emir komuta zinciri yoluyla devletin ordusu, aşağıda ayrıntılı biçimde açıklanan insanlık dışı eylemlerden sorumludur ve suçludur." ifadesini kullandı.

Yacoob, adı geçen insanlık dışı eylemleri, 400 ila 500 bin kişinin acımasızca öldürülmesi, yaklaşık 600 bin kişinin insafsızca hapsedilmesi, çalışma kamplarında köleleştirilmesi, işkence, faili meçhuller, cinsel şiddet, yüz binlerce kişinin vatandaşlıktan çıkarılması olarak sıraladı.

Nihai raporda, "ABD, İngiltere ve Avustralya'nın, insanlığa karşı bu suçların işlenmesinde farklı derecelerde suça iştirak ettikleri" de belirtildi.

Yacoob, El Cezire ile yaptığı söyleşide, Endonezya hükümetine, bu suçları işleyenleri cezalandırması, kurbanların yakınlarından özür dilemesi ve bu kişilere tazminat ödemesi çağrısında bulundu.

Endonezya'da 1965 olaylarının zanlılarının adalet önüne çıkarılması çabaları çerçevesinde yasal bir dayanak olmadan geçen yıl kurulan Uluslararası Halk Mahkemesi 1965'in bulgularının yasal bağlayıcılığı bulunmuyor. Endonezya hükümeti, mahkemenin mevcudiyetini kabul etmiyor.

- Endonezya'nın rapora tepkisi

Endonezya Hukuk, Siyaset ve Güvenlik İşleri Koordinasyon Bakanı Luhut Pandjaitan, Uluslararası Halk Mahkemesi 1965'nin nihai raporuyla ilgili açıklama yaptı.

Resmi verilere göre, güvenlik güçlerinin müdahalesinde ölenlerinin sayısının iddia edildiği kadar yüksek olmadığını belirten Pandjaitan, "Bu olayın diğer ülkelerle ilgisi yok. İddia sahipleri, iddialarını kanıtlamalıdır." diye konuştu.

Pandjaitan, "Bu meseleyi uluslararası mercilere taşıyanlara, çözümünü kendi ülkelerinde, hukuk çerçevesinde aramaları çağrısında bulunuyorum. Kendi ülkelerinin hukukuna güvenmeleri gerektiğini söylemek istiyorum." dedi.

Luhut Pandjaitan, mart ayında 1965'te yaşanan olaylarda güvenlik güçlerinin rolü bulunduğuna ilişkin iddialar hakkında yaptığı açıklamada, "Hükümetin bu konuyla ilgili özür dileme gibi bir planı yok." ifadesini kullanmıştı.

Endonezya'da 30 Eylül 1965'te bir grup subay ile Endonezya Komünist Partisi üyeleri, 6 generali öldürerek darbe teşebbüsünde bulundu. Girişimin başarısızlığa uğramasının ve olayların birkaç gün içinde bastırılmasının ardından dönemin askeri istihbarattan sorumlu subayı Suharto, darbe yaparak Sukarno yönetimini devirdi. Bu gelişmeleri izleyen dönemde 1965 ve 1966 yıllarında en az 500 bin Komünist Parti üyesi ve sempatizanının, güvenlik güçlerinin yönlendirmesiyle öldürüldüğü iddia ediliyor.