Dış politikada 2016 böyle geçti (2)

Türkiye, yılın ikinci yarısında bir yandan Suriye'de daha da kötüleşen krize çözüm bulmak amacıyla yoğun diplomasi trafiğini sürdürürken diğer yandan Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) 15 Temmuz'daki darbe girişiminin ardından çok sayıda ülkeden üst düzey yetkiliyi ağırladı.

Yılın ikinci yarısında FETÖ'ye ilişkin yürütülen soruşturmalar ve yoğun çalışmalarla Dışişleri Bakanlığında 89 kişinin ilişiği kesilirken, Avrupa Birliği (AB) Bakanlığı'nda 16 kişi görevden uzaklaştırıldı ve 6 kişinin de görevine son verildi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun yoğun diplomasi mesaisi çerçevesinde, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ve İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), FETÖ'yü terör örgütü olarak ilan ederken 12 ülkede FETÖ ile bağlantılı 79 kuruluş kapatıldı veya devredildi.

Türkiye ile İsrail arasında 2010 yılında yaşanan Mavi Marmara olaylarının ardından hayatını kaybedenlerin ailelerine İsrail'in tazminat ödemesini düzenleyen “Türkiye ile İsrail arasında tazminata ilişkin usul anlaşması” Bakanlar Kurulunca onaylandı. İsrail, 20 milyon dolarlık tazminatı Türkiye'ye aktardı. İki ülke arasında 6 yıl sonra ilişkilerin normalleşmesiyle Türkiye ve İsrail karşılıklı olarak büyükelçi atadı.

2016'nın ikinci yarısındaki önemli gelişmeler şöyle:

16 Temmuz

- FETÖ'nün darbe girişimi karşısında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nu arayan çok sayıda ülkenin dışişleri bakanları ve uluslararası örgütlerin yetkilileri, Türkiye'deki demokrasinin devamlılığına ve seçilmiş hükümete güçlü destek beyanında bulundu.

- Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, FETÖ'nün darbe girişiminin ardından Yunanistan'a kaçan bazı Türk askerlerinin iadesinin istendiğini belirtti.

24 Temmuz

- Somali'de FETÖ yapılanmasına bağlı Nile Academy çatısı altındaki üç okul ve bir hastanenin faaliyetleri Türkiye'nin Mogadişu Büyükelçiliği koordinasyonluğunda yürütülmeye başlandı.

29 Temmuz

- Avrupa Birliği Bakanlığında FETÖ'nün darbe girişimi sonrası yapılan soruşturmada 16 kişi görevden uzaklaştırıldı, 6 kişinin görevine son verildi.

10 Ağustos

- Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu: "(Rus uçağının düşürülmesi) Uçak düşürme hadisesi içinde olan pilotların bazıları gözaltında. Bu paralel çeteye (FETÖ) üye oldukları için, uçak düşürme hadisesine katıldıkları veya uçağı düşürdükleri için değil. Tüm boyutlarıyla bunları yargı inceleyecek, değerlendirecek." dedi.

11 Ağustos

- Filistin Dışişleri Bakanı Riyad Malki, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile bakanlıkta baş başa görüşmelerin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, "İsrail ile ilişkilerin normalleştirilmesi sayesinde Türkiye, Filistin halkının çektiği acıların azaltılması konusunda daha aktif bir rol oynayabilecek, katılımını ve yardımını üst seviyeye çıkarabilecektir." dedi.

- İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile düzenlenen ortak basın toplantısında, "Türkiye ve Rusya'nın yeni iş birliğinin başlamasından çok memnunuz. Bu alanda iş birliği yapmaya ve yardım etmeye hazırız. Bu üç ülkenin, diğer ülkelerle bölgenin barış ve huzura erişmesi ve aşırıcılıkla savaşması için birlikte çalışması lazım." diye konuştu.

19 Ağustos

- Eski Başbakan Ahmet Davutoğlu, aralarında Almanya Başbakanı Angela Merkel, Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ve İtalya Başbakanı Matteo Renzi'nin de bulunduğu bazı dünya liderleri ile uluslararası kuruluşların başkanlarına FETÖ'nün 15 Temmuz'daki darbe girişimini anlatmak amacıyla mektup yazdı.

23 Ağustos

- Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, FETÖ'nün darbe girişiminin ardından Bakanlıkta yürütülen soruşturmaya ilişkin, "Bugüne kadar Bakanlığımızda 332 kişiyi ya görevden aldık ya da merkeze çağırdık. Bazılarıyla ilgili soruşturmalar devam ediyor. Bazı belgeler var, deliller var. O sonuçları elde ettikten sonra işlemleri yapacağız. Bugüne kadar 89 kişinin ilişiğini kestik." dedi.

25 Ağustos

- ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile yaptığı telefon görüşmesinde, PYD/YPG güçlerinin Fırat’ın doğusuna çekilmekte olduğunu kaydetti.

9 Eylül

- İsrail, 31 Mayıs 2010'daki Mavi Marmara olayında yakınlarını kaybeden ailelere tazminat olarak, Türkiye tarafından açılacak hesaba 20 milyon dolar ödeme yapması öngören "Türkiye Cumhuriyeti ile İsrail Devleti Arasında Tazminata İlişkin Usul Anlaşması" Resmi Gazete'de yayımlandı.

30 Eylül

- Türkiye ve İsrail arasında varılan uzlaşma neticesinde, İsrail'in, üzerinde mutabık kalınan 20 milyon dolarlık tazminatı Türkiye'ye aktardığı bildirildi.

4 Ekim

- Dışişleri Bakanlığı, Irak Meclisinin TBMM tezkeresinin uzatılmasını kabul etmediğini bildirmesi ve Türkiye'nin Bağdat Büyükelçisine nota verilmesi, (DEAŞ'a karşı gönüllülere askeri eğitim veren) Türk güçlerinin 'işgalci güçler' olarak nitelenmesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıklamalarının kınanması ve Türkiye ile ticari ve ekonomik ilişkilerin gözden geçirilmesi gibi Irak hükümetinden bir dizi talepte bulunmasına ilişkin olarak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yönelik çirkin ithamlarını kabul edilemez bulduğunu belirterek "Türkiye, ulusal güvenliğini tehdit eden terör örgütleriyle öz savunma hakkını kullanmak suretiyle gerçekleştirdiği mücadelede olduğu gibi, ortak bir geleceği paylaştığı Irak’ın egemenlik ve toprak bütünlüğünün korunması konusunda sergilediği ilkeli tutumunda da kararlılığını koruyacaktır." açıklamasında bulundu.

5 Ekim

- Irak’ın Ankara Büyükelçisi Hişam Ali Ekber İbrahim el-Alevi, dün Irak Meclisinde Türkiye aleyhine alınan karar nedeniyle Dışişleri Bakanlığına çağrıldı.

8 Ekim

- Türkiye ile Irak arasında diplomatik, hizmet ve hususi pasaportlar için vizeler karşılıklı olarak kaldırıldı.

10 Ekim

- Anadolu Ajansının (AA) Global İletişim Ortağı olduğu 23. Dünya Enerji Kongresi vesilesiyle İstanbul'da bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Mabeyn Köşkü'ndeki görüşmenin ardından basına açıklama yaptı. Putin, Türkiye'den ihraç edilen ve kısıtlama olan bazı kalemlerin Rusya'ya tekrar ithalatını açacaklarını açıkladı.

13 Ekim

- Körfez İşbirliği Konseyi (KİK), FETÖ'yü terör örgütü olarak niteleyerek Türkiye'nin örgütle mücadelesini desteklediğini bildirdi.

14 Ekim

- Dışişleri Bakanlığı, ABD Donanmasının Twitter'daki skandal paylaşımında Amerikalı denizcilerin Türk askerleriyle savaşına ilişkin temsili bir tablo paylaşmasını protesto etti.

19 Ekim

- Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun yoğun girişimiyle İslam İşbirliği Teşkilatı 43. Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı'nda FETÖ terör örgütü olarak ilan edildi.

28 Ekim

- Dışişleri Bakanlığı Sözcülüğü görevine, Sırbistan’ın başkenti Belgrad’a büyükelçi olarak atanan sözcü Tanju Bilgiç’in yerine 2015'te Dakka Büyükelçiliğinden merkeze dönen Büyükelçi Hüseyin Müftüoğlu getirildi. Bilgiç, 7 Kasım'da görevini Müftüoğlu'na devretti.

4 Kasım

- AB üyesi bazı ülkelerin Ankara büyükelçileri, ifade vermeye gitmeyen HDP milletvekillerinin gözaltına alınması ve Diyarbakır'daki terör saldırısını görüşmek üzere toplandı.

- AB Bakanı Ömer Çelik, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ile yaptığı telefon görüşmesinde karşı tarafa, HDP milletvekillerinin gözaltına alınmaları ve bazılarının tutuklanmalarına ilişkin gelişmeler hakkında Türkiye'nin hassasiyetlerini iletti. Çelik, görüşmede, AB'nin terör örgütü PKK'nın propagandasına alet olmamasını beklediklerini de vurguladı.

10 Kasım

- AB standartlarına uygun, parmak izinin yonga (çip) içerisinde saklandığı yeni nesil pasaportlar, Türkiye'nin dış temsilciliklerinde verilmeye başlandı.

12 Kasım

- Dışişleri Bakanlığı, ABD'de 8 Kasım'da düzenlenen başkanlık seçimlerinin ardından başlayan protesto gösterileri nedeniyle ülkede bulunan veya buraya seyahat etmeyi düşünen Türk vatandaşlarına tedbirli olmaları çağrısı yaptı.

16 Kasım

- İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Emmanuel Nahson'un dün Eitan Naeh'ın Ankara'ya büyükelçi atandığını açıklamasının ardından bugün de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kemal Ökem'in Tel Aviv'de büyükelçi sıfatıyla göreve başlayacağını duyurdu. Başbakanlık Dışişleri Danışmanı Kemal Ökem'in İsrail'e Tel Aviv Büyükelçisi olarak atandığını açıklayan Erdoğan, İsrail'in de kendi büyükelçisini Ankara'ya atadığını bildirdi.

24 Kasım

- AB Bakanı ve Başmüzakereci Ömer Çelik, AP'nin Türkiye kararıyla ilgili "Kararı yok hükmünde sayıyoruz." dedi.

1 Aralık

- 6 yılın ardından ilişkilerin normalleşmesiyle Türkiye'ye atanan İsrail'in Ankara Büyükelçisi Eitan Naeh, Ankara'ya geldi.

2 Aralık

- Dışişleri Bakanlığı, Yunanistan Milli Savunma Bakanı Panos Kammenos'un Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yönelik sözlerine ilişkin, "Milli Savunma Bakanı Kammenos’u bir kez daha, devlet sorumluluğuna ve ciddiyetine uygun hareket ederek bundan böyle benzer açıklamalar ve eylemlerden imtina etmeye davet ediyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

7 Aralık

- Dışişleri Bakanlığı Genel Müdür Yardımcısı Elçi Mekin Mustafa Kemal Ökem'in Türkiye'nin Tel Aviv Büyükelçisi olarak atanması Resmi Gazete'de yayımlandı.

8 Aralık

- Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Suriye'de rejiminin, sivillerin tahliyesi amacıyla Halep'teki askeri operasyonlarına ara verdiğini açıkladı.

13 Aralık

- Dışişleri Bakanlığı, Halep'teki sivillere yönelik saldırılara ilişkin Esed rejiminin her türlü silahla halkı hedef aldığını ve adeta "toplu infazlar" gerçekleştirdiğini belirterek temmuzdan bu yana kuşatma ve yoğun bombardıman altında tutulan Doğu Halep’te, rejim ve destekçileri tarafından aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu çok sayıda sivilin katledilmesinin büyük bir dehşetle karşılandığı bildirildi.

- Halep'in doğusundaki muhalif güçler ile Rusya öncülüğündeki rejim güçleri arasında ateşkes sağlandı. Ateşkesle ilk etapta kuşatmadaki sivillerin güvenli şekilde tahliyesi öngörülüyor. Ateşkes ve tahliye mutabakatına Türkiye arabuluculuk etti.

- Halep’in doğusundaki sivilleri güvenli şekilde tahliye edecek otobüsler bölgeye ulaştı. Ateşkes sağlanmasının ardından sivillerin İdlib'e nakli için hazırlıklar yapılıyor.

14 Aralık

- Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Halep'teki ateşkese ilişkin, "Şimdi görüyoruz ki rejim ve bazı gruplar buna engel olmaya çalışıyor." dedi.

- Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, FETÖ bağlantılı kuruluşlarla ilgili 12 ülkede 79 kuruluşun kapatıldığını veya devredildiğini söyledi.

15 Aralık

- Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, yakın tarihin en büyük insanlık dramının yaşandığı Halep'te ateşkes ve sivillerin tahliyesini sağlama çabaları kapsamında birçok mevkidaşıyla yoğun telefon diplomasisi yürüttü. Çavuşoğlu, 72 saatte, İran, ABD, Rusya, Katar ve Suudi Arabistanlı muhataplarıyla yaptığı telefon görüşmelerinde kesintilere uğrayan süreci yeniden başlatmak için büyük çaba sarf etti. Ateşkesin uygulanması için devreye Erdoğan ve Putin de girdi.

16 Aralık

- Çavuşoğlu, Bakanlıkta Halep’teki mevcut duruma ilişkin basını bilgilendirme toplantısı düzenledi. Çavuşoğlu, Halep'teki sivillerin tahliyesinin tamamlanmadığını belirterek "Ayrılmak isteyen çok sayıda kişinin bulunduğunu biliyoruz. Tahliye edilenler sivil." dedi.

17 Aralık

- Suriye'nin doğu Halep bölgesinde rejim yanlısı yabancı teröristlerin 14 sivili öldürdüğü katliam sırasında, İran'ın dış operasyonlarından sorumlu komutanı Kasım Süleymani'nin bölgede bulunduğu ortaya çıktı.