Bosna kasabı Mladic hakkındaki karar yarın açıklanacak

Hollanda'nın Lahey şehrindeki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Bosna'daki savaş sırasında Sırp askerlerinin komutanlığını yapan Ratko Mladic hakkındaki kararını yarın açıklayacak.

"Bosna kasabı" olarak da anılan Mladic, 1995'te Sırp güçlerince 8 binden fazla Boşnak sivilin öldürüldüğü Srebrenitsa Soykırımı da dahil 11 suçtan yargılandı.

Savcılık, iddianamede savaş suçu ve soykırım zanlısı eski Sırp komutana müebbet hapis cezası verilmesini talep etti.

Mladic'in bireysel ve ortaklaşa işlenen suçlardan hüküm giymesi bekleniyor.

- Mladic kimdir?

Ratko Mladic, 12 Mart 1942'de Bosna Hersek'in Kalinovik beldesinde doğdu. Belgrad'daki Yugoslav Halk Ordusu (JNA) Askeri Akademisinde eğitim alan Mladic, önce JNA, ardından Bosna Hersek'te kurulan Sırp Cumhuriyeti Ordusu (VRS) bünyesinde görev yaptı.

VRS, Bosna'daki savaşın henüz başında, 12 Mayıs 1992'de kuruldu ve komutanlığına Ratko Mladic getirildi. JNA'nın Bosna Hersek'teki birlikleri de VRS'ye dönüştürüldü. Mladic, Bosna'daki savaş boyunca Sırp askerlerinin komutanlığını yaptı.

Bosna'daki savaşın ardından 15 yıl firari olarak saklanan Mladic, 26 Mayıs 2011'de Sırbistan'da yakalandı ve 31 Mayıs 2011'de yargılanmak üzere Lahey'deki mahkemeye teslim edildi.

Mladic'in 16 Mayıs 2012'de başlayan davası, 5-15 Aralık 2016 arasında tarafların son sözlerini söylemesiyle sona erdi. 530 gün görülen davada, toplam 591 tanık ifadesine başvuruldu, 9 bin 914 kanıt mahkemece kabul edildi.

- İddianamenin ilk iki maddesi "soykırım"

Eski Sırp komutan Mladic hakkındaki ilk iddianame 25 Haziran 1995'te hazırlandı. İlk kez 14 Kasım 1995'te değiştirilen iddianame, 10 Ekim 2002, 1 Haziran 2011 ve 16 Aralık 2011'de yapılan değişikliklerin ardından son halini aldı.

Mladic, 16 Aralık 2011 tarihli son iddianamede iki maddesi soykırımla ilgili olmak üzere 11 maddede sıralanan suçlardan yargılandı.

İddianamenin "soykırım" başlıklı ilk maddesinde Mladic, Bosnalı Müslüman (Boşnak) ve Hırvatlara yönelik etnik veya dini temelli soykırım yapmak, soykırımı planlamak, teşvik etmek, emretmek, bunun gerçekleştirilmesine yardım etmek ve bunu desteklemekle suçlanıyor. İlk maddede, 1992'de Foça, Kljuc, Kotor-Varos, Prijedor, Sanski Most ve Vlasenica şehirlerindeki Boşnak ve Hırvatların yok edilmesinin istendiği, Mladic'in de bunu bildiği ve kasıtlı olarak risk aldığı belirtiliyor. Aynı maddede söz konusu şehirlerde Sırp birliklerince kurulan toplama kamplarında esirlere yönelik insanlık dışı eylemlerde bulunulduğu ve bu kişilerin öldürüldüğü de yer alıyor.

İddianamenin yine "soykırım" başlıklı ikinci maddesi, 1995'te ülkenin doğusundaki Srebrenitsa'da Sırp güçlerince 8 binden fazla Boşnak sivilin öldürülmesiyle ilgili.

Mladic'in, aynı mahkeme tarafından daha önce de "soykırım suçu işlendiği" onaylanan Srebrenitsa'da, Boşnak erkeklere yönelik soykırım, kadın, çocuk ve yaşlıların sürgün edilmesine iştirak ettiği belirtiliyor.

İddianamenin bu maddesinde, "Ratko Mladic, Srebrenitsa'daki Bosnalı Müslümanların etnik ve dini bir grup olarak yok edilmesini planladı ve bu planını ortaklaşa suç teşebbüsünün diğer katılımcılarıyla da paylaştı." ifadelerine yer veriliyor.

İddianamenin bu maddesinde, 6 Temmuz 1995'te Mladic komutasındaki Sırp birliklerinin Srebrenitsa'ya saldırdığı hatırlatılırken, bundan sadece birkaç gün sonra Mladic'in beraberindekilerle Srebrenitsa'daki Müslüman erkeklerin öldürülmesi, kadın, çocuk ve yaşlıların ise zorla ayrılması hedefini formüle ettiği kaydediliyor. Srebrenitsa'da öldürülen binlerce kişinin "suçu saklamak" amacıyla toplu mezarlara gömüldüğü, ardından buradan çıkarılıp başka toplu mezarlara gömüldüğü de iddianamenin bu maddesinde yer alıyor.

- İnsanlığa karşı suçlar ve savaş kanunlarını ihlal

İddianamenin "sürgünler" başlıklı üçüncü maddesinde ise Mladic'in Banja Luka, Bijelina, Foça, İlidza (Saraybosna), Kalinovik, Kljuc, Kotor-Varos, Novi Grad (Saraybosna), Pale, Prijedor, Rogatica, Sanski Most, Sokolac, Trnovo, Vlasenica ve Srebrenitsa'daki Boşnak ve Hırvatların etnik veya dini sebeplerden sürgün ettiği belirtiliyor. Mladic'in bu sürgünlerden haberdar olduğu ancak bunu engellemek veya faillerini cezalandırmak için gerekli adımları atmadığı kaydedilen bu maddede, sürgünlerin 12 Mayıs 1992'den 30 Kasım 1995'e kadar sürdüğü ifade ediliyor.

İddianamenin "yok etmek ve öldürmek" başlıklı 4. 5. ve 6. maddelerinde de Mladic'in, daha önce bahsi geçen şehir ve beldelerdeki Boşnak ve Hırvatların yok edilmesini ve öldürülmesini beraberindekilerle gerçekleştirdiği, planladığı, teşvik ve yardım ettiği, desteklediği ve emrettiği ifadelerine yer veriliyor. Aynı maddelerde, 1992-1995 yılları arasında Sırp güçleri tarafından kuşatma altında tutulan başkent Saraybosna'da gerçekleştirilen keskin nişancı saldırıları ve bombardımanlara da Mladic'in iştirak ettiği kaydediliyor. İddianamenin bu bölümünde, 1994 ve 1995 yıllarında Saraybosna'da gerçekleştirilen iki pazar yeri katliamı da yer alıyor.

İddianamenin "sınır dışı etmek ve insanlık dışı eylemler" başlıklı 7. ve 8. maddelerinde Mladic'in, Srebrenitsa ile diğer şehir ve beldelerde Boşnak ve Hırvatların zorla sınır dışı edilmesini gerçekleştirdiği, planladığı, teşvik ve yardım ettiği ifade ediliyor. Söz konusu şehir ve beldelerden Hırvat ve Boşnakların tamamen temizlenmesinin hedeflediği belirtilen iddianamede, savaşın başladığı 1992'den bu yana bu gruplara yönelik ayrımcılık, tutuklama, işkence, tecavüz, öldürme, evlerine ve kültürel anıtlarına zarar verme gibi eylemler gerçekleştiği de kaydediliyor.

"Terör ve hukuka aykırı saldırılar" başlıklı 9. ve 10. maddelerde de Mladic'in, sivillere yönelik hukuka aykırı saldırılar ve terör eylemlerinden sorumlu olduğu ifade ediliyor. Bu maddelerde, Bosna Hersek'in bağımsızlığının uluslararası arenada tanındığı 6 Nisan 1992'de Saraybosna'nın birçok noktasına Sırplar tarafından barikatlar kurulduğu hatırlatılırken, 1992-1995 yılları arasında Sırp güçlerinin Saraybosna'daki sivillere yönelik cinayet, sakat bırakma ve yaralama hedefiyle keskin nişancı saldırıları ve bombardımanlar gerçekleştiği de belirtiliyor.

İddianamenin "esir almak" başlıklı son maddesinde ise ülkedeki BM gözlemcileri ve barış gücü mensuplarının Sırp güçlerince esir alınmasına yer alıyor.

Mladic'in bu eylemi gerçekleştirdiği, planladığı, yardım ettiği ve emrettiği ifade ediliyor. Mladic'in BM mensuplarının esir alındığını bildiği halde gerekli adımları atmadığı da belirtiliyor. Bu maddede, Sırpların NATO'nun hava saldırılarını engellemek amacıyla 200'den fazla BM mensubunu esir aldığı anımsatılırken, bu esirlerin NATO'nun olası hava saldırılarını da engellemek amacıyla kritik Sırp askeri üslerinde tutulduğu aktarılıyor.

İddianamenin 1. ve 2. maddelerinde soykırım yapmakla suçlanan Mladic'in, 1992 ve 1995 yıllarındaki soykırımların yanı sıra insanlığa karşı suç işlemek (sürgün, yok etmek, öldürmek, sınır dışı etmek ve insanlık dışı eylemler) ve savaş kanun ve geleneklerini ihlal etmek (öldürmek, terör, sivillere karşı hukuka aykırı saldırılar ve esir almak) suçlarından ceza alması talep ediliyor.