Böbrek Nakillerinde Rekor Artış: Hollanda'da Büyüyen Sessiz Tehlike

Böbrek Nakillerinde Gözle Görülür Artış

Hollanda Organ Nakli Vakfı (NTS) verilerine göre, 2013 yılında 987 olan böbrek nakli sayısı 2023’te 1.129’a yükseldi. Bu artışın arkasında sadece tıp teknolojisindeki gelişmeler değil, halkın sağlıksız yaşam alışkanlıkları da yatıyor. Daha önce karaciğer nakillerindeki artışta da etkili olan bu yaşam tarzı, böbrek sağlığını tehdit ediyor.

Kronik Böbrek Hasarı Yayılıyor

Hollanda Böbrek Vakfı’ndan Annemiek Dorgelo’ya göre, şu anda ülkede 1,8 milyon kişi kronik böbrek hasarıyla yaşıyor. Her yıl bu sayıya 130.000 yeni vaka ekleniyor. Kronik böbrek hasarı zamanla böbrek yetmezliğine dönüşebilir ve bu durumda diyaliz veya böbrek nakli gerekebilir. Diyaliz, böbreklerin görevini yapamadığı durumlarda kandaki atıkların temizlenmesini sağlayan bir tedavi yöntemidir.

UMCG’den transplantasyon cerrahı Cyril Moers, bu sorunun onlarca yıldır arttığını ve önlem alınmazsa önümüzdeki 20 yılda daha da kötüleşeceğini vurguluyor.

Tuz Tüketimi Azalırsa, Böbrek Nakli İhtiyacı da Azalır

Dorgelo, “Daha az tuz tüketmek böbrekleri sağlıklı tutar ve hasarı önleyebilir. Bu da böbrek nakli ihtiyacını azaltabilir,” diyor. Günlük maksimum tuz tüketimi 6 gram olmalı. Ancak Hollandalılar ortalama bunun iki katı kadar tuz tüketiyor. RIVM’ye göre bu sınır korunursa, 10 yıl içinde 150.000 böbrek hasarı ve 250 böbrek yetmezliği vakası önlenebilir.

Araştırmalara göre tuz tüketimi azalsa da hâlâ çok yüksek. 2021’de erkeklerin yarısı günde 11 gramdan fazla, kadınların ise %50’si 8 gramdan fazla tuz aldı.

Sadece Tuz Değil: Diyabet ve Yüksek Tansiyon da Etkili

Diyetisyen Esther van Etten, geçmişte başlayan aşırı tuz tüketiminin bugünkü etkilerini yaşadığımızı belirtiyor. Moers ise yaşlanan nüfus, kötü beslenme ve obezitenin böbrek hastalıklarında etkili olduğunu söylüyor. Bu etkenler, diyabet ve kalp-damar hastalıklarını tetikliyor, bu hastalıklar da sık sık böbrek yetmezliğine yol açıyor.

Moers, “Amerika bizim geleceğimiz,” diyerek obezite ve yoksulluk nedeniyle sağlık sorunları yaşayan ABD’yi örnek gösteriyor. “Burada da benzeri bir tablo göreceğiz. Çünkü diyabet ve yüksek tansiyon böbrekler için son derece zararlı.” Moers’e göre bu hastalıklar, böbrek yetmezliği vakalarının çoğunluğuna neden oluyor.

Bağışlanan Organ Sayısı Artıyor Ama Yetersiz

2020 yılında yürürlüğe giren yeni Donör Yasası da böbrek nakillerindeki artışta etkili olmuş olabilir. Bu yasa ile insanlar donör olmak istemediklerini açıkça belirtmedikçe donör sayılıyor. Moers’e göre konuya yönelik farkındalığın artması da etkili.

Ancak böbrek bekleyen hasta sayısı da artmış durumda. Şubat 2023 itibarıyla 3.416 kişi böbrek nakli için sırada bekliyor. Moers, yeni yasayla birlikte yaşlı ve sağlık sorunu olan bireylerin de daha sık listeye alındığını söylüyor. “Artık daha cesur davranıyoruz ve bağışlanan böbrek sayısı da bir miktar arttı.”

Herkes Listeye Alınmıyor

UMCG Transplantasyon Merkezi Başkanı Vincent de Meijer, böbrek nakli için bekleme listesine alınmadan önce oldukça sıkı bir değerlendirme süreci olduğunu belirtiyor. “Naklin sadece tıbben değil, aynı zamanda psikolojik olarak da anlamlı olması gerekiyor. Kişinin tedaviye uyumlu olması ve başka ciddi hastalıklarının olmaması önemli.”

“Bir böbrek hâlâ çok değerli,” diyen De Meijer, organ arzı ile talep arasındaki dengesizliğe dikkat çekiyor. “Organı en çok ihtiyacı olan ve nakilden en çok fayda sağlayacak kişi önceliklidir.”

©TURKİNFO.NL