Uzun yaşam sırrı ne?

Küçük bir Yunan adasının sakinleri Avrupa ortalamasından ortalama 10 yıl daha uzun yaşıyor.

Nedir İkarya´daki uzun ömrün sırrı peki?

Temiz hava ve çoğunlukla açık havada geçen stressiz günlük yaşam, taze sebze meyve ya da keçi sütü olabilir.

Adanın dağlık olmasındandır belki de; çünkü İkarya öyle yokuşlu inişli ki, bir yerden bir yere gitmekle ister istemez egzersiz yapmış oluyorsunuz.

Belki de granit kayaların doğal radyasyonunda uzun yaşamın sırrı.

Fakat Stamatis Moraitis "Hiçbiri" diyor: "Uzun yaşamın sırrı şarapta".

Kuşluk vakti mutfağında ilk şarabını yudumlarken devam ediyor "Şarabımız saftır, katkısız. Ticari olarak üretilen şaraba, dayansın diye katkı maddeleri koyuyorlar. Bu iyi değil. Biz kendi şarabımızı katkısız yapıyoruz".

Stamatis yılbaşında 98. yaşgününü kutlamış. Aslında daha yaşlı olduğunu söylüyor. Ama doğum kağıdına 1 Ocak 1915 yazılmış.

Beyaz kireç boyalı evinin önünde zeytin ağaçları, meyve ağaçları ve bağı uzanıyor. Her yıl 700 litre şarap yapıyormuş.

"Hepsini siz mi içiyorsunuz?" deyince hemen itiraz ediyor: "Ne münasebet! Arkadaşlarımla içiyorum."

Şarap, dostlar ve aileyle geçirilen neşeli günler Stamatis´i, İkarya´nın insana nasıl iyi geldiğini, hastaları sağalttığını gösteren afişlere konu yapmış.

Aslında bundan 45 yıl önce ABD´de yaşadığı günlerde hastalanmış ve doktorlar ölümcül akciğer kanseri teşhisi koyarak "9 ay yaşarsın" demişler.

´Doktorlarımın hepsi ölmüş´

"O zamanlar Amerika´da cenaze kaldırmak çok pahalıydı. Ben de karıma, ´İkarya´ya dönelim. Annemle babamın yanına gömüleyim´ dedim" diyor.

Fakat, bir de bugün görmeli Stamatis´i. Gözleri pırıl pırıl, ışıltılı, gücü kuvveti yerli yerinde.

"Doğduğum köyde arkadaşlarımı buldum. İçmeye başladık. Kendi kendime ´En azında mutlu öleceğim´ dedim" diyor.

Sonra her gün dostlarıyla şarap içerek ölümü beklemiş. Ne var ki zaman geçtikçe kuvvetlenmeye başlamış. 9 ay gelmiş geçmiş, 11 ay olmuş, derken işte 45 yıl!

"Bir kaç yıl önce ABD´ye giderek doktorlarımı bulmaya çalıştım ama hepsi ölmüş" diyor.

Stamatis´inkine benzer birçok öykü dinleyebilirsiniz İkarya´da.

Kim bilir bazıları yalnızca güzel bir hikayedir ama son yıllarda çok sayıda bilim insanı ve doktor Türkiye sahilinden çok da uzak olmayan bu küçük adayı ziyaret ederek gerçeğe ulaşmaya çalışıyor.

İkarya, adını Yunan mitolojisinin kahramanlarından İkarus´tan alıyor.

İkarus mitolojiye göre, babasının yaptığı balmumu ve kuş tüyünden kanatlarla Girit´ten kaçmak isterken, babasının nasihatına uymayarak güneşe çok yaklaşıp kanatlarını eritmiş, sonra da bugün İkarya adasının bulunduğu yerin yakınlarında denize düşerek ölmüş.

Ada yüzyıllarca şifalı sıcak su kaynaklarıyla sağlığını kazanmak isteyenler için cazibesini korumuş.

Yakınlarda ise National Geographic ve yazar Dan Buettner tarafından, halkı uzun yaşayan "mavi alanlar" listesine eklenmiş.

İkarya dışında listede adı geçen yerler arasında Japonya´daki Okinawa, İtalya´daki Sardinya adaları ve California´daki Loma Linda da var.

İkarya üzerindeki en kapsamlı inceleme Atina Üniversitesi tarafından yapılmış.

Adada 65 yaşını geçenleri incelemişler.

Ortalama olarak İkarya´nın 8 bin sakini Avrupalılardan 10 yıl daha uzun yaşadığı gibi, yaşlılığını da daha sağlıklı geçiriyor.

İkaryalıların yaşam biçimi ömürlerini uzatmakta etkili olabilecek bir çok unsur içeriyor.

Akdeniz diyeti ile kıyaslandığında bile çok daha fazla balık ve sebze ve çok daha az et yiyorlar.

90 yaşını geçen her 10 İkaryalıdan 6´sı hâlâ bedenen aktif bir hayat sürdürüyor. Bu oran Avrupa´nın başka yerlerinde 10´da 2 civarında.

Yemeklerin çoğu zeytinyağıyla yapılıyor. Dağlardan toplanan çok miktarda yabani ot gerek ilaç gerekse yemek olarak kullanılıyor.

Birçok yaşlı İkaryalı her gün kurutulmuş ada çayı, kekik, nane ve papatyadan yapılan bir bitki çayını adada üretilen balla karıştırarak içiyor.

Stamatis "Bu her şeyi tedavi eder" diyor.

Bu bitkilerin çoğu dünyanın çeşitli yerlerinde geleneksel tedavilerde kullanılıyor. Antioksidanlar bakımından çok zengin olmalarının yanısıra tansiyon düşürücü özellikleri de var.

Araştırmacılar yaşam tarzına dair başka ayrıntıların da önemli olduğu kanısında.

Mesela sigara tiryakiliği çok az, öğle uykusu alışkanlığı yaygın, hayat biçimi sakin ve yavaş; insanlar sık sık aileleri ve ahbaplarıyla buluşup aşırıya kaçmadan şarap içiyor.

Adada büyük aile içinde yaşlılara önemli roller düşüyor. Depresyon ve bunama oranları düşük.

Ada sakinleri üzerinde araştırma yürüten Atina Üniversitesi´nden kalp uzmanı Doktor Kristina Krisohu, İkaryalılarda da dünyanın diğer yerlerinde görülen kanser ya da kalp hastalıklarının görüldüğünü ama bunlara bir 10 yıl daha geç yakalandıklarını söylüyor.

Adanın en yaşlılarıyla bir gün geçirmek insana ayrı bir perspektif kazandırıyor.

102 yaşındaki Yorgos Kassiyotis´in kimliğinde doğum tarihi 1910. Büfede 1931 yılında Yunan süvari birliğindeyken çekilmiş fotoğrafları var. İkinci Dünya Savaşı sırasında Arnavutluk´ta İtalyanlarla savaşmış, 1970´de emekliye ayrılmadan önce adada yol yapımında önemli rol almış.

Genç kuşaklar da yaşlılardan öğrendikleri gibi yaşıyor. Adada gece klübü ya da diskotek yok.

98 yaşındaki Stamatis Moraitis´i evinin bahçesinde merdivene tırmanmış zeytin toplarken bırakıyoruz.

"Bu yaşta hâlâ bu işi yapabildiğim için çok mutluyum" diyor.
 
Kaynak: BBC