Türkiye'nin eserleri Türkiye'ye

Kültür ve Turizm Bakanlığınca yürütülen çalışmalar sonucunda son 15 yılda Almanya, ABD, Avusturya, Birleşik Arap Emirlikleri, Bulgaristan, Fransa, Hırvatistan, İngiltere, İsviçre ve Sırbistan'ın da aralarında bulunduğu ülkelerden 4 bin 331 eserin iadesi sağlandı.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, CHP İzmir Milletvekili Mahir Polat'ın soru önergesine yazılı yanıt verdi.

Ersoy'un verdiği bilgiye göre, memur statüsünde 2017'de 7 arkeolog, 5 müze araştırmacısı, sözleşmeli 100 arkeolog, sanat tarihi bölümünden mezun 72 müze araştırmacısı olmak üzere 184 personel atandı. 2018'de memur statüsünde 1 arkeolog, 1 müze araştırmacısı, 2019'da ise 1 arkeolog ataması yapıldı.

Bakanlık teşkilatında memur statüsünde 507, sözleşmeli arkeolog statüsünde 100 olmak üzere, arkeolog pozisyonunda toplam 607 personel görev yapıyor.

Vakıflar Genel Müdürlüğünde üniversitelerin arkeoloji, arkeoloji ve sanat tarihi ile sanat tarihi bölümlerinden mezun 55 personel bulunuyor. Ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğünde 1 arkeolog ve 38 müze araştırmacısı çalışıyor.

Ersoy, 2 Sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkındaki Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca Bakanlığa tahsis edilen açıktan ya da naklen atama sayısı dahilinde Bakanlığın ihtiyacı doğrultusunda söz konusu kadrolara atama işlemi yapılacağını bildirerek, "Bakanlığımız teşkilatının personel ihtiyacının giderilmesi için Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Devlet Personel Başkanlığından kontenjan talebinde bulunulmuştur." ifadesini kullandı.

Eserlerin iadesi

Ersoy, kaçak kazılarla bulunan eserlerin ilgili birimlerce kayıt altına alınamadan yurt dışına kaçırılmasının ve buralardaki müzelerde teşhir edilen eserlerden ayrı olarak bazı müze depolarının ve özel koleksiyonların erişilebilir nitelikte bulunmasının tespit çalışmalarını güçleştirdiğini, yurt dışındaki kültür varlıklarına ilişkin net bir sayı verilmesini olanaksız kıldığını belirtti.

Yurt dışındaki eserlerin iadesi kapsamında, Bakanlıkça ilgili kurum ve kuruluşlarla koordineli yürütülen çalışmalar ile 2004-2019 yılları arasında Almanya, ABD, Avusturya, Birleşik Arap Emirlikleri, Bulgaristan, Fransa, Hırvatistan, İngiltere, İsviçre ve Sırbistan'ın da aralarında bulunduğu ülkelerden 4 bin 331 adet eserin iadesinin sağlandığını açıklayan Ersoy, Almanya, ABD, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Danimarka, Fransa, İngiltere, İtalya'nın da aralarında bulunduğu farklı ülkeler nezdinde Türkiye kökenli eserlerin iadesine yönelik girişimde bulunulduğunu, çalışmaların devam ettiğini vurguladı.

Takibi yapılan eserler

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, şunları kaydetti:

"Ülkemize iadesine yönelik takibi yapılan eserler arasında Almanya'dan İstanbul Piyale Paşa Cami Çini Alınlığı, Konya Beyhekim Cami Mihrabı ve Pencere Kanadı, Akşehir Hacı İbrahim Veli Sandukası, Aphrodisias İhtiyar Balıkçı Heykeli Gövdesi, Fransa'dan Sultan II. Selim Türbesi Çini Panosu, Sultan I. Mahmut Kütüphanesi ve II. Selim Türbesi Çinileri, İstanbul Piyale Paşa Camii Çini Alınlığı, Danimarka'dan Diyarbakır Sfenks Figürini (David Samling), Akşehir Şeydi Mahmut Hayrani Türbesine ait sanduka, Cizre Ulu Camisi'ne ait Kapı Tokmağı, Nuruosmaniye Kütüphanesi'ne ait Kur'an-ı Kerim yaprakIarı, Hacı Bayram Veli Türbesi şamdanı, Eşrefoğlu Cami halısı, cami lambası yer almaktadır.

Yurt dışında bulunan ülkemiz kökenli kültür varlıklarının tespit edilmesi, yurt dışındaki müzeler ile sanat ticaretiyle uğraşan kurum ve kuruluşların web sayfalarının, yayın/katalog/broşürlerinin incelenmesi, bazı durumlarda yerinde inceleme yapılması, akademik yayınların taranması ve konuyla ilgili olarak akademisyen ve vatandaşlardan gelen bildirimlerin değerlendirilmesi suretiyle bakanlığımız uzmanları tarafından yapılmaktadır. Bakanlığımız tarafından bu alanda yapılan araştırma ve çalışmalar göstermektedir ki çoğu Avrupa ülkesi ve ABD başta olmak üzere çeşitli ülkelerde, gerek devlet müzeleri gerekse özel müze ya da şahıs koleksiyonlarında ülkemiz kökenli kültür varlıkları bulunmaktadır."

"Çalışmalar titizlikle yürütülüyor"

Ersoy, bu eserlerden, yasadışı yollarla yurt dışına çıkarıldığı/kaçırıldığı tespit edilenlerle ilgili, öncelikle yurt dışına çıkarılma zamanı ve şekli araştırılarak, dönemin ilgili kanunları da göz önünde bulundurularak pek çok farklı kıstas çerçevesinde yapılan değerlendirmeler sonucunda Türkiye'ye iadelerine yönelik girişimde bulunulduğunu, bu çalışmaların titizlikle yürütüldüğünü bildirdi.

Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak sorumluluklarındaki taşınır vakıf kültür varlıklarının korunması konusunda azami gayret gösterildiğine işaret eden Ersoy, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, valilikler, Jandarma ve Emniyet Teşkilatı, Sahil Güvenlik, Gümrükler ve İnterpol ile koordineli çalışıldığını vurguladı.

Ersoy, Vakıflar Genel Müdürlüğü Kültür ve Tescil Daire Başkanlığı bünyesinde Kaçakçılıkla Mücadele ve Teberrükat Müdürlüğü kurulması ve teberrükat eşya envanterleme işlemlerinin tamamlanmasından sonra çalınma olaylarının büyük ölçüde durdurulduğunu, çalınan eserlerin yurt içinden ve yurt dışından geri kazanılmaları süreci başlatıldığını ifade etti.

İzmir'de bin 888 adet envanterlik eser

İzmir'de Bakanlığın izniyle Türk bilim insanları tarafından yürütülen 15 adet Bakanlar Kurulu kararlı kazı çalışması bulunduğuna işaret eden Ersoy, müze müdürlükleri tarafından temizlik ve kurtarma kazıları gerçekleştirildiğini, kazılarda çalışma programlarına bağlı olarak 10-15 kişi olmak üzere arkeolog ve sanat tarihçisi görev aldığını bildirdi.

Ersoy, İzmir'de yürütülen kazı çalışmalarında son 3 yılda toplam bin 888 adet envanterlik eser ile 4 bin 742 adet etütlük eser bulunduğunu, eserlerin İzmir'de ilgili müze müdürlüklerinde koruma altına alındığını kaydetti.