Türkçedeki bozulma ve yabancılaşma

TBMM Araştırma Komisyonu, taslak raporunda, Türkçe´de yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerine yer verdi:

* Çocuk programları ve bu programlardaki kahraman adları Türkçeleştirilmelidir.

*Cep telefonu mesajlarında ve internette "merhaba" yerine "mrb", "selam" yerine "slm" gibi dilin bozulmasına yol açan Türkçe kısaltmaların önüne geçilmelidir. *Televizyonlarda şarkı ve türkülerimiz alt yazıyla sunulmalı. *Caddelerdeki yabancı tabelalara yüksek vergi getirilmeli, Türkçe tabelalara ise kolaylık sağlanmalı. 

Türkçedeki bozulma ve yabancılaşmanın araştırılması, Türkçenin korunması ve geliştirilmesi için alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla oluşturulan TBMM Araştırma Komisyonu, "Çocuk programları ve bu programlardaki kahraman adlarının Türkçeleştirilmesi, cep telefonu mesajlarında ve internette ´merhaba´ yerine ´mrb´, ´selam´ yerine ´slm´ gibi dilin bozulmasına yol açan Türkçe kısaltmaların önüne geçilmesi" de dahil çeşitli önerilerde bulundu.

KOMİSYON RAPORU

Çalışmalarını tamamlayan Komisyon, taslak raporunu hazırladı. Raporda; Türkçede yaşanan sorunlar; "yabancı kelime kullanma özentisi, müstehcen ve kaba sözlerin kullanılması, söyleyiş bozuklukları, deyim ve birleşik fiil, vurgu ve duraklama yanlışları, kelimeleri yanlış anlamda ve biçimde kullanma, anlatım bozuklukları, Türkçe öğretimindeki yetersizlikler, Türkçeyi özensiz kullanma, yabancı dille öğretim, bilim dili olarak Türkçenin tercih edilmemesi, kelime ve terim türetmedeki yetersizlikler, dil bilinci ve milli bir dil politikasının oluşturulamaması" olarak sayılıyor.

Dilin bozulmasını önlemek ve yabancılaşmasının önüne geçmek için Türkçenin doğru kullanımıyla ilgili bilincin oluşturulmasına öncelikle aileden başlanması gerektiği belirtilen raporda, Milli Eğitim Bakanlığı, Türk Dil Kurumu (TDK) ve aileden sorumlu Devlet Bakanlığının işbirliğiyle ailelere yönelik özel programlar geliştirmesi gerektiği belirtildi.

Okul öncesi eğitim, ilk ve ortaöğretim, yükseköğretimde etkin bir Türkçe öğretimi yapılması gereğine işaret edilen raporda, yabancı dille öğretim yerine, yabancı dil öğretiminin özendirilmesi istendi.

Raporda, Türkçede yaşanan sorunların giderilmesi için kamu kurum ve kuruluşlarına düşen görevlere ayrıntılı olarak yer verilirken, dikkati çeken çözüm önerileri şöyle sıralandı:

BASIN VE YAYIN KURULUŞLARI

"Radyo ve televizyon kanalları, gazete ve dergiler, adlarından başlayarak kendilerini Türkçeleştirmelidir. Spiker, haber ve program sunucuları, seslendirme yapacak personel diksiyon konusunda TDK, RTÜK, TRT ve iletişim fakültelerinin işbirliğiyle açılacak kurslarda Türkçe yeterlilik belgesine sahip olmaları aranmalı. Yerli sermaye ile kurulan televizyon isimleri Türkçe değilse yayın izni verilmemelidir.

Tüm basın yayın kuruluşlarında dil denetleme kurulları kurulmalıdır. Tirajı 10 bine kadar olan süreli yayınlarda bir, 10 bin-200 bin arasında olanlarda iki, 200 binden fazla olanlarda ise uzmanlık bürosu kurulması sağlanmalıdır.

Reklamlarda genel dil bilgisi kurullarına aykırı dil kullanılmamalı, yabancı kökenli kelime ve adlara yer verilmemeli, her türlü ilan ve tanıtım Türkçe yapılmalıdır.

Çocuk programları ve bu programlardaki kahraman adları Türkçeleştirilmelidir.

Radyo ve televizyonlarda yayına çıkanlar en az iki yılda bir mecburi hizmet içi eğitime alınmalıdır.

İşyerlerine ve ürünlerine ad vermede kurallar getirilmeli, Türkçe yazım kurularına aykırı yazılış biçimleriyle işyeri, ürün, kurum kuruluş adlarına izin verilmemelidir.

Caddelerde yabancı ülkelerde olduğumuz izlenimi uyandıran tabelaların kaldırılması için yabancı tabelalara yüksek vergi getirilmeli, Türkçe tabelalara ise kolaylık sağlanmalıdır.

"TÜRKÇE KISALTMALARIN ÖNÜNE GEÇİLMELİ"

Bilgisayar, İnternet ve cep telefonu dili, Türkçe olmalıdır. Her türlü bilgisayar yazılım ve donanımında Türkçe karakter zorunluluğu getirilmeli, cep telefonu mesajlarında ve internette "merhaba" yerine "mrb", "selam" yerine "slm" gibi dilin bozulmasına yol açan Türkçe kısaltmaların önüne geçilmelidir.

İnsan sesini yazıya çeviren yeni nesil bilgisayarlar yaygınlaşmadan Türk alfabesine uygun serilerinin üretimi için gerekli önlemler alınmalıdır. "Q klavye" yerine, Türkçeye uygun olan "F klavyenin" yaygınlaşması için ilgili düzenleme ve çalışmalar yapılmalıdır. Müzik, tiyatro, sinema alanlarında Türkçenin kurallarına uygun metinler hazırlanmalı, Eurovision Şarkı Yarışması gibi uluslararası yarışmalarda mutlaka Türkçe eserle katılmalı, eserler Türkçe seslendirilmelidir. Televizyonlarda şarkı ve türkülerimiz alt yazıyla sunulmalıdır.

"YER İSİMLERİ TÜRKÇE OLMALI"

Turizm yörelerinin Türkçe isimleri özenle korunmalı, her türlü tabela bir standarda bağlanmalı, öncelik Türkçeye verilmelidir. Türkçesi önce, yabancı dildeki karşılığı sonra yazılmalı, tarihi kalıntılar kendi adları ile anılmalıdır. Turizm adına Ürgüp, Göreme, Nevşehir´e "Kapadokya", Selçuk´a "Efes" denilmemeli, Spil Dağının adı değiştirilmelidir.

Mahalle, sokak, cadde, park, site ve binalara Türkçe ad verilmeli. Türk dilinin kullanıldığı bütün sanat dalları ve araştırmalarda üç yılda bir "Cumhurbaşkanlığı Türk Diline Hizmet Büyük Ödülü" verilmelidir. TDK Kanunundaki eksiklikler giderilerek, 8 yıldan beri verilemeyen Türk Dil Kurumu Ödülleri yeniden verilmelidir. Diyanet İşleri Başkanlığı din görevlileri Türkçe hizmet içi eğitime alınmalı, hutbeler "temiz Türkçe" ile hazırlanmalıdır.
 
-"MEMUR ALIMINDA TÜRKÇE SINAVI YAPILMALI"-
Memur alımlarında Türkçe bilgisi ve becerisi ön planda tutulmalı ve memurluğa girişte Türkçe yeterlilik sınavında başarılı olma şartı aranmalıdır. Kamu Personeli Dil Sınavı (KPDS) gibi, kamu personeli "Türkçe Sınavı" yapılmalıdır. Yurt dışında görevlendirilen kamu görevlileri, yılda bir kez Türkçe mülakatına tabi tutulmalıdır.

Dil elbette yasalarla ve yasaklarla korunamaz, ancak bir takım düzenlemeler olmadan sağlıklı şekilde gelişmesi de mümkün değildir. Bu nedenle acilen bazı yasal düzenlemelerin yapılması zorunluluktur. Ayrıca kanun ve yönetmeliklerin Türkçe ile ilgili hükümleri de uygulanmalıdır. Milli dil politikası geliştirilmeli, fakat dilde politika yapılmamalıdır. Bunun için dil konusunda sorumlu kurumları bir araya getirip koordine edecek yapılanmaya gidilmelidir.

Anayasa, Anayasa hukukçuları ile Türk dilini çok iyi bilen edebiyatçı ve dil bilimcilerinden kurulu bir komisyonca yeniden hazırlanmalı, milli dil politikasına Anayasa dilinden başlanmalıdır.

-"TÜRKÇEYE SAYGISIZLIKTA BULUNANLAR NOTA İLE UYARILMALI"

BM nezdinde Türkçenin resmi dil olarak kabulünün sağlanması için girişimlerde bulunulmalıdır.

Türklerin yoğun olarak yaşadığı Avrupa ülkelerinde her kademedeki okulda eğitimin Türkçe yapılmasını temin amacıyla girişimlerde bulunulmalı, bu konuda uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde ikili anlaşmalar yapılmalıdır.

Türkçeyi küçümseme, Türkçenin konuşulmasını yasaklama gibi, Türkçeye karşı saygısızlıkta bulunanlar Dışişleri Bakanlığı tarafından hemen bir nota ile uyarılmalıdır.

Türkçenin en çok bozulduğu ve yabancı kelimelerin kullanıldığı alanlardan biri olan sporda, terimler Türkçeleştirilmelidir.
 
-"AZINLIK VE YABANCI OKULLAR HER YIL DENETLENMELİ"-
Milli Eğitim Bakanlığı, TDK ile sıkı bir işbirliğine gitmeli, kurumun önerilerine açık olmalı, bunların uygulanması için genelgeler yayınlamalıdır.

Ders kitaplarında kelime sayıları sınıf seviyelerine göre yükseltilmelidir.

Okullarda çoktan seçmeli sınavlar yerine, kompozisyon tipi sınavlara ağırlık verilmelidir.

Azınlıkların ve yabancı okullar, Hristiyan vakıfların veya kuruluşların desteklediği okullar, 3 yılda bir değil, her yıl denetlenmeli, bu okullarda Türkçenin ihmal edilmesine izin verilmemelidir. İlk ve ortaöğretim için hazırlanan 100 temel eserin özel sözlüğü hazırlanmalı ve ortaöğretimi bitiren her öğrencinin bu sözlüğün ihtiva ettiği dil seviyesini kazanmış olduğu çeşitli şekillerde ölçülmelidir."