Türk vatandaşlarının AB'de hakları

26 Nisan 2012 tarihinde İktisadi Kalkınma Vakfı’nda yapılan seminerde Hollanda Nijmegen Radboud Üniversitesi Göç Hukuku Merkezi öğretim üyesi Prof. Dr. Kees Groenendijk konuşmacı olarak katılımcılara hitap etti. “Türkiye-AB Ortaklık Hukuku çerçevesinde Türk Vatandaşlarının Hakları ile ilgili Son Gelişmeler” adlı seminerde konuşmacı aşağıdaki konularda güncel gelişmeleri analiz etti:

- Türkiye - AB Ortaklık Anlaşması’nın Türk vatandaşları için doğurduğu hakların çifte vatandaşlığa sahip olan kişilere ve özellikle aile üyelerine uygulanması

- Mart 2012 tarihinde Hollanda Danıştayı’nın verdiği ve Türk firmaları için çalışan Türk vatandaşlarının hizmet sunumu için Hollanda’ya vizesiz girebileceğine yönelik kararı ve Danimarka hükümetinin işçi veya serbest meslek sahibi Türklerin vizesiz girebileceğine dair açıklaması sonrasında vizesiz dolaşım özgürlüğü konusunda son gelişmeler

- AB Adalet Divanı’nda görülmekte olan ve turist veya öğrenci olarak AB’ye girmek isteyen Türk vatandaşları için vizesiz dolaşım özgürlüğü ile ilgili Demirkan kararının olası sonuçları ve etkileri

- Aile birleşmesi ile ilgili getirilen yeni kısıtlamaların Türk vatandaşları üzerindeki etkileri

- AB’de ikamet izni ücreti ve entegrasyon sınavı gibi konularda Türk vatandaşlarına yönelik uygulamaların AB vatandaşlarından farklı olmaması hususundaki yorumlar ve son gelişmeler

Prof. Groenendijk son dönmede gerek Üye Devlet mahkemelerinde gerekse AB Adalet Divanı’nda (ATAD) bu konularda verilen kararların hukuki açıdan Türkiye-AB Ortaklık Anlaşması’nın uygulanmasında önemli kazanımlara yol açtığını ve vize uygulamalarının serbestleştirilmesi için de sabırlı olunması gerektiğini hatırlattı. Konuşmacı çifte vatandaşlık konusunda Kahveci ve İnan davasına atıfta bulunarak, Türkiye-AB Ortaklık Anlaşması kurallarının Türk vatandaşlarının aile üyelerini de koruduğunu ve Türk vatandaşı olan bir kişinin bir Üye Devlet vatandaşlığı alması ile Ortaklık Anlaşması’nın koruma alanı dışına çıkmadığını belirtti.

Prof. Groenendijk sözlerine şöyle devam etti:
Gerek Hollanda gerekse Almanya’da alt derece mahkemeleri ATAD’da görülen ve 2009 yılında karara bağlanan Soysal davasını kararlarında dikkate aldı. Buna göre üç aya kadar olan bir süre için AB üyesi devletlere hizmet sunumu kapsamında seyahat eden Türk vatandaşlarına - Katma Protokol’ün yürürlüğe girdiği 1.1.1973 tarihinde vize uygulanmıyorsa veya bu tarihten sonra AB üyesi olan ülkeler için üyelik tarihi itibarıyla Türk vatandaşlarına vize uygulanmıyorsa- vize zorunluluğu uygulanamaz. Almanya’da bazı idari mahkemelerde vize talebi reddedilen kişilerin açtığı davalarda veya ceza mahkemelerinde vizesiz seyahat eden kişilere açılan davalarda Soysal Davası sonuçlarından yararlanıldı. Hollanda’da 3 alt derece mahkemesi bu yönde kararlar verdi.

En önemli gelişme ise 14 Mart 2012 tarihinde Hollanda Danıştayı’nın verdiği karar oldu. Bu karara göre, Ankara Anlaşması Katma Protokol uyarınca Türk vatandaşlarının 3 aya kadar kalışlar için vizeden muaf oldukları bir kez daha teyit edildi. Yine bu kararda, Hollanda hükümetinin Türk vatandaşları ve AB vatandaşlarının durumunun farklı olduğu ve birbiri ile karşılaştırılamayacağı savı karşısında Mahkeme, Ortaklık ilişkisinin amacının Türk vatandaşlarının durumunu AB vatandaşlarına yakınlaştırmak olduğunu ve eşitlik sağlamayı amaçladığını tespit etti. Hollanda Danıştayı, AB vatandaşları için vize istenmezken Türk vatandaşlarından vize istemenin aynı zamanda Ortaklık Anlaşması’nın 9 sayılı Maddesine de aykırı olduğuna ve bir ayrımcılık teşkil ettiğine hükmetti. Söz konusu 9 sayılı Madde Türk vatandaşlarına karşı ayrımcılığı yasaklayan madde olması sebebiyle büyük önem taşıyor. 14 Mart tarihli bu karar Benelüks ülkeleri, Fransa ve İtalya açısından da anlam ifade ediyor. Bu ülkeler de Komisyon’a bildirmemiş olsalar da Katma Protokol’ün yürürlüğe girdiği 1.1.1973 tarihinde Türk vatandaşlarına vize uygulamıyorlardı. Sosyal Davası sonrasında sadece Almanya ve Danimarka, Soysal davasının sonuçlarının kendilerini ilgilendirdiğini kabul etmişlerdi. Danimarka Adalet Bakanlığı yayınladığı bir genelgede, işçi veya serbest meslek sahiplerinin vizeye ihtiyaçları olmadığını belirtmişti.

Sosyal davası sadece hizmet vermek için AB’ye giden Türk vatandaşlarının durumunu ilgilendiriyordu. Bundan sonraki aşama bu serbestinin hizmet almak için giden, örneğin turistlere, aile ziyareti için gidenlere veya öğrencilere uygulanıp uygulanmayacağının açıklığa kavuşmasıdır. Almanya’da çeşitli alt derece mahkemeleri bunu kararlarında teyit etmişlerdir. Ancak 1 yıl içinde sonuçlanması beklenen ve ATAD’da görülen Demirkan davası konuyu netliğe kavuşturacaktır. Ulusal mahkemeler de bu kararı beklemektedir. ATAD konunun siyasi olarak hassas olduğunun farkındadır. Hizmet alımından anlaşılması gereken AB’ye yapılan ziyaret amacının önemli bir bölümünü oluşturması ve marjinal olmaması beklenir.

Ortaklık Anlaşması’nın 13 sayılı maddesi ve Ortaklık Konseyi’nin 1/80 sayılı kararı Türk işçileri ve aile üyeleri için yeni kısıtlamalar getirilmesini yasaklamaktadır. Bu sebeple örneğin aile birleşmesi için Hollanda’ya gelme yaşını 21’den 18’e indiren karar Türk vatandaşları ve aile üyelerine uygulanamaz. Geçtiğimiz hafta düşen Hollanda hükümetinin almayı planladığı aile birleşmesi ile ilgili kısıtlayıcı yeni önlemler de bu sebeple Türk vatandaşlarına uygulanamamıştı. Yine Hollanda’da aile bireylerinin Hollanda’ya girmeden önce entegrasyon testlerine girmelerini şart koşan uygulama kaldırıldı. Mart 2012’de Avusturya’nın en yüksek idari mahkemesi tarafından verilen karara göre Avusturya vatandaşları ile aile birleşmesi için gelen Türk vatandaşları için dil ve entegrasyon testleri zorunlu tutulamaz.

Görülmektedir ki, giderek artan bir şekilde ATAD ve AB üye devletlerindeki ulusal mahkemeler Türk vatandaşları için Ortaklık Anlaşması’ndan kaynaklanan hakları tanımakta ve kararlarında ilgili hükümlere atıfta bulunmaktadırlar. Türk vatandaşlarına ayrımcılığı yasaklayan 9 sayılı madde de giderek artan bir şekilde gündeme gelmekte ve mahkemelerin kararlarında yer bulmaktadır. Dolayısıyla, eğer AB vatandaşından istenmiyorsa Türk vatandaşından entegrasyon kursuna gitmesi veya dil sınavına girmesi istenemez. Aynı şekilde Türk vatandaşlarından AB vatandaşından istenenden daha yüksek bir ikamet izni ücreti talep edilemez.

Son olarak, geçen hafta düşen Hollanda hükümeti Türkiye ile Ortaklık Anlaşması’nın tadil edilmesini istiyordu. Bunun için diğer Üye Devletleri de ikna etme çabaları sonuç vermedi. Hollanda göç bakanı AB üyesi devletlerden Türkiye ile Ortaklık Anlaşması’nın yenilenmesi için destek alamadıklarını açıkladı. 30 Mart 2012 tarihinde ise Avrupa Komisyonu Türkiye ile sosyal güvenlik konusunu düzenleyen 3/80 sayılı Ortaklık konseyi kararının yerini alacak yeni bir karar için AB’nin ortak müzakere pozisyonu oluşturması çağrısında bulundu. Bu girişim, ilgili kararın AB içinde sosyal güvenlik alanındaki yenilikleri dikkate alarak uyarlanmasını hedefliyor.


Kaynak: AB Haber