Ruim 171 miljoen euro van criminelen vloeit in schatkist in 2018

Het Openbaar Ministerie (OM) en de opsporingsdiensten willen nieuwe energie op afpakken. Het resultaat van de samenwerking tussen de politie, FIOD, Douane, Domeinen Roerende Zaken (DRZ), het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB), het Openbaar Ministerie (OM) en andere partners op afpakken levert voor 2018 een totaal van 171.327.427,- euro voor de schatkist.

De afpakdoelstellingen (voor dit jaar 160.500.000 euro) zijn voor het zevende jaar op rij gehaald. Dat is mede te danken aan de 100.000.000 euro ontneming in de transactie met ING. Het OM is weliswaar tevreden dat de norm is gehaald, maar er is ook onvrede omdat het cijfer lager is dan het afpakresultaat van voorgaand jaar. “We pakken wel af in meer zaken, maar de verbreding is nog onvoldoende. We zijn nog te veel afhankelijk van grote klappers zoals ING” zegt Janneke de Smet-Dierckx, sinds een half jaar verantwoordelijk voor het afpakken bij het OM.

Het beslagcijfer is dit jaar wel gestegen. Opsporingsdiensten en het OM leggen beslag om eventuele toekomstige vorderingen zeker te stellen. Er ligt nu in totaal voor ruim 1.863.000.000 euro beslag. Dat biedt perspectief voor de toekomst, maar de inspanningen gaan het OM niet snel genoeg. Vandaar dat OM en opsporingsdiensten komen met een vernieuwde strategie. “Het is nog steeds niet standaard dat in ieder onderzoek waarin het motief geld verdienen is, er door een financiële bril wordt gekeken en geldstromen worden gevolgd, “ zegt de Smet-Dierckx: “Dat moet echt anders.”

Aantal ontnemingsvorderingen stijgt te langzaam

Het OM, politie en opsporingsdiensten zien een constante langzaam stijgende lijn in het aantal ontnemingsvorderingen, maar de stijging gaat niet voortvarend genoeg. Hans van der Vlist, directeur FIOD: “Afpakken van crimineel vermogen is belangrijk. Gelet op de omvang van criminele geldstromen kunnen en moeten de resultaten van afpakken verder omhoog.”

"Het komt nog geregeld voor dat andere zaken in de waan van de dag prioriteit krijgen of dat de mogelijkheden van afpakken over het hoofd worden gezien," zegt Gery Veldhuis, portefeuillehouder Financieel Economische Criminaliteit van de politie: “Als het gaat om het afpakken van opbrengsten van criminele organisaties liggen er nog volop kansen. Het afpakken van goederen en geld moet net zo vanzelfsprekend zijn als het vangen van boeven. Het gaat daarbij niet alleen om de hoogte van de bedragen, maar juist ook om het maatschappelijke effect. Maatschappij en slachtoffers moeten merken dat misdaad niet mag lonen. Politie en OM moeten afpakken en de afdoening voor slachtoffers meer als continue factoren beschouwen.”

Slimmere tegenstander

“We hebben door de intensivering op afpakken een slimmere tegenstander gecreëerd” zegt de Smet-Dierckx: “Bijna geen enkele crimineel koopt nog een auto op eigen naam of zet het geld op een bankrekening of stopt het in een sporttas op de achterbank van zijn auto, terwijl dit een paar jaar geleden nog wel zo was” zegt de Smet-Dierckx. “Virtual currency wordt gebruikt, geld wordt contant vervoerd in ingenieuze verbergruimtes in auto’s, op slinkse wijze in het bancaire systeem gebracht, de hele wereld rond gepompt en staat niet meer op naam. Dit vraagt investeringen en tijd van ons, we moeten onze kennis blijven ontwikkelen. Er staat niemand bij de deur die zegt, ‘daar ligt het geld’. Er wordt steeds meer moeite gedaan om het af te schermen.” Het geld wordt uitgegeven. “Daar moet de samenleving alert op zijn. Cashgeld voor grote feesten, cash kledingaankopen, horloges, juwelen, dure muziekinstallaties. We zien windhappers, die leven van de wind, we zien kleine MKB/bedrijfjes waar veel cashgeld in om gaat maar verder geen regulier handel hebben. Die moeten we aanpakken, maar dat vraagt echt een andere blik.”

Nieuwe energie

Het Openbaar Ministerie (OM) en opsporingsdiensten komen dit jaar met een vernieuwde strategie om het afpakken weer nieuwe energie te geven: “In plaats van financieel economische criminaliteitsbestrijding moeten we gaan naar een bredere criminaliteitsbestrijding vanuit een financieel economisch perspectief. Daarmee bedoelen we, dat je vanaf de start van een onderzoek kijkt wat de beste opsporingsmethodiek is en op welke manier je het beste kunt ingrijpen. Waar wij vanuit de traditionele opsporing geneigd zijn om voor de ‘kilo’s en kerels’ te gaan, moeten wij breder gaan kijken en financiële opsporing als middel zien. Net zoals forensische opsporing een middel is,” zegt de Smet-Dierckx: “Geld is vaak de uiterlijke verschijningsvorm van onderliggende verborgen criminaliteit. Door beter naar geldstromen te kijken, ga je ook meer zien. We moeten die geldstromen volgen om bij de top van de misdaad terecht te komen” vervolgt ze: “Het is nu tijd voor een volgende stap. Het is tijd voor vak-volwassenheid. Uiteraard gaan we nooit er voor 100% in slagen, maar het moet beduidend beter dan tot op heden. De opsporingspartners hebben laten weten dat zij dit belang ook zien.” Afpakken wordt een vast onderdeel van de aanpak van ondermijnende criminaliteit. “De financiële invalshoek van onder meer geldstromen en af te pakken vermogens is een dominante lijn in de aanpak van dit fenomeen.”

Witwassen verstoren

Afpakken is tegenwoordig veel meer dan wat de naam suggereert. Het gaat niet enkel om het wegslepen van auto’s of het halen van een beslagnorm, het is een waardevolle interventiemethodiek om ondermijnende criminaliteit echt aan te pakken. “Daar blijven we ons de komende jaren vol op inzetten. Een belangrijk onderdeel van de aanpak wordt ook het verstoren van criminelen bij het witwassen van gelden door de aanpak van dienstverleners. Het afpakcijfer is geen doel op zich,” vervolgt de Smet-Dierckx: “Indien er geen geld afgepakt kan worden, dan kunnen we wel leren en verstoren. We moeten zorgen dat de gebruikte witwasmethode niet nog een keer kan worden gebruikt.”

Crimineel geld vindt zijn weg door onze financiële instellingen. Vaak zijn daar, bewust of onbewust, financieel dienstverleners zoals trusts of aanbieders van financiële- en bedrijvenstructuren bij betrokken. Een voorbeeld is een constructie die is ontrafeld waarbij vermoedelijk 320 miljoen euro via een lingeriezaak op Curaçao is witgewassen. En een belastingadviseur die frauduleuze buitenlandse constructies aanbiedt. Hij wordt ervan verdacht internationale constructies aan te bieden om belasting te ontduiken. Net als deze aanbieder van verhullende constructies.

Financiële instellingen zoals banken zijn belangrijke poortwachters voor het bestrijden van witwassen, corruptie en terrorismefinanciering. Deze verplichting vloeit voort uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Hans van der Vlist, directeur van de FIOD, ziet kansen: "De resultaten op afpakken moeten en kunnen omhoog. We verwachten hierbij hulp van de financiële sector door publiek-private samenwerking en de invulling van hun poortwachtersfunctie." Ook ander soort dienstverleners van criminelen worden aangepakt, zoals een garage die verborgen ruimtes bouwt in auto’s voor het vervoer van grote hoeveelheden contanten. Dit is een onderzoek waarbij iemand via constructies met een Duitse vennootschap auto’s verhuurt aan veelal criminele gebruikers in Nederland. De bedoeling is om zo het eigendom van de voertuigen te verhullen en een eventuele inbeslagname te verhinderen.

om.nl