OPINIE - Türkiye's groeiende interesse in BRICS: Analyse van motivaties en implicaties

Yunis Sharifli
10.09.2024 - Bijgewerkt op 10.09.2024

Türkiye's engagement met BRICS kan helpen om de export naar lidstaten te vergroten, wat van cruciaal belang is gezien de dominantie van westerse markten in het exportportfolio van het land. Door de handelsrelaties te diversifiëren, zou Türkiye op de lange termijn zijn economische kwetsbaarheden kunnen verminderen. Het opbouwen van langdurige, stabiele relaties met BRICS-leden kan Türkiye helpen om de volatiliteit van de wereldeconomie, verstoorde toeleveringsketens en geopolitieke spanningen tussen grote mogendheden te navigeren.

De auteur is Junior Onderzoeker bij het Kaukasische Centrum voor Internationale Betrekkingen en Strategische Studies (QAFSAM).

ISTANBUL

De recente aanvraag van Türkiye om zich bij de BRICS-groep aan te sluiten, heeft discussies op gang gebracht over de mogelijke gevolgen voor de richting van het buitenlandse beleid van het land. Türkiye's interesse in de organisatie is niet nieuw — deze gaat terug tot 2018. Op de BRICS-top van dat jaar sprak de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, als speciale genodigde, de wens van het land uit om lid te worden. Desondanks was er weinig follow-up over Ankara's strategie ten opzichte van de groep. Echter, Türkiye's deelname aan de BRICS-bijeenkomst van ministers van Buitenlandse Zaken in Rusland op 11 juni 2024 bracht deze discussies weer tot leven. De aankondiging van de Russische vicevoorzitter Yuri Ushakov dat Türkiye volledig lidmaatschap van BRICS heeft aangevraagd, wakkerde de debatten in zowel binnenlandse als internationale politiek verder aan.

BRICS, oorspronkelijk in de vroege jaren 2000 gemunt als een term voor de opkomende naties Brazilië, Rusland, India en China, werd in 2009 formeel een internationaal forum. Een jaar later sloot Zuid-Afrika zich aan, waarmee de BRICS-groep werd gevormd. Begin 2024 breidde de groep zich verder uit met Saudi-Arabië, Argentinië, Egypte, Ethiopië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), wat de geografische reikwijdte en het belang in de mondiale arena aanzienlijk vergrootte.

BRICS heeft aanzienlijke economische en politieke betekenis, aangezien het opkomende machten samenbrengt die de traditionele, door het Westen geleide internationale orde uitdagen.

Lidmaatschap van BRICS versterkt Türkiye's brugfunctie

Türkiye's groeiende interesse in BRICS komt voort uit zowel politieke als economische motivaties. Politiek gezien vertegenwoordigt BRICS de toenemende invloed van opkomende naties en biedt het een platform voor deze landen om hun onvrede over het huidige wereldsysteem te uiten. De groep positioneert zichzelf als een tegenwicht voor de door het Westen gedomineerde internationale orde. Als een belangrijke regionale macht sluit Türkiye's interesse in BRICS aan bij zijn multi-vector en evenwichtige buitenlandse beleid. Lidmaatschap van BRICS kan Türkiye's rol als brug tussen Oost en West versterken, waardoor het strategisch belang voor beide kanten toeneemt.

Gezien de spanningen tussen Oost en West, zoals de handelsoorlog tussen China en de VS en de voortdurende oorlog tussen Rusland en Oekraïne, kan het versterken van de banden met BRICS Türkiye helpen om de onzekerheden in het wereldsysteem te navigeren terwijl het zijn nationale belangen onafhankelijk van enig blok nastreeft. Een ander cruciaal aspect van BRICS is de kritiek op bestaande internationale instellingen, met name de ongelijke machtsverdeling binnen organisaties zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank. Opkomende economieën binnen BRICS uiten al lange tijd hun frustratie over hun ondervertegenwoordiging en beperkte stemrecht binnen deze instellingen. Ondanks hervormingen in 2016 behoudt de VS een dominante positie. Türkiye's deelname aan BRICS zou het land in staat stellen om samen met andere landen te pleiten voor verdere hervormingen in deze mondiale organisaties.

Bovendien past Türkiye's interesse in BRICS bij zijn bredere strategie om zich te engageren met alternatieve internationale en regionale organisaties. Dit sluit aan bij zijn poging om toe te treden tot de Shanghai Samenwerkingsorganisatie (SCO) en zijn status als dialoogpartner van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (ASEAN). Het overkoepelende doel is om samen te werken met andere opkomende economieën om internationale zaken vorm te geven en een multipolaire wereldorde te bevorderen. Door zich te engageren met niet-westerse organisaties wil Türkiye zijn strategische autonomie vergroten, zijn relaties met westerse organisaties compartmentaliseren en diverse kansen aan beide fronten evalueren.

Wat brengt BRICS voor de Turkse economie?

Economisch speelt BRICS een cruciale rol in het mondiale economische systeem. Sinds de jaren 1990 heeft de snelle ontwikkeling van Aziatische economieën het economisch zwaartepunt verschoven van de Euro-Atlantische naar de Aziatische regio. BRICS-leden vertegenwoordigen 40% van de wereldbevolking en 20% van het wereldwijde bruto binnenlands product (BBP). Na de uitbreiding van 2024 vertegenwoordigt BRICS nu 46% van de wereldbevolking en 31% van de wereldeconomie. Türkiye's engagement met BRICS kan helpen om de export naar lidstaten te vergroten, wat cruciaal is gezien de dominantie van westerse markten in het exportportfolio van het land. Door zijn handelsrelaties te diversifiëren, kan Türkiye op de lange termijn zijn economische kwetsbaarheden verminderen.

Verbeterde relaties met BRICS-leden kunnen bovendien nieuwe investeringen aantrekken, banen creëren en de aanwezigheid van lidstaten in verschillende sectoren van de Turkse economie uitbreiden. Dit is van bijzonder belang nu de wereld verschuift van een op het Westen gericht economisch systeem naar een meer op het Oosten gericht systeem. Het opbouwen van langdurige, stabiele relaties met BRICS-leden kan Türkiye helpen om de volatiliteit van de wereldeconomie, verstoorde toeleveringsketens en geopolitieke spanningen tussen grote mogendheden te navigeren.

Een ander belangrijk aspect van BRICS is de steun voor alternatieve internationale financiële instellingen, zoals de BRICS New Development Bank (NDB). Türkiye's verdiepen van de banden met BRICS kan toegang tot financiering van de NDB vergemakkelijken voor hernieuwbare energie- en infrastructuurprojecten, wat een aanvulling kan vormen op financiering van westerse multilaterale ontwikkelingsbanken.

Samenvattend wordt Türkiye's interesse in BRICS gedreven door zowel politieke als economische factoren. Het proactieve buitenlandse beleid, dat de nadruk legt op een evenwichtige benadering tussen Oost en West, vormt de politieke motivatie. Aan de economische kant biedt de groeiende invloed van BRICS-landen Türkiye de mogelijkheid om zijn handelsrelaties te verdiepen, nieuwe exportmarkten te betreden en gediversifieerde investeringsbronnen aan te trekken voor duurzame groei.

©TURKİNFO.NL