Gurbetçiye şimdi de Genel Sağlık Sigortası primi

 Türkiye’de ikamet kaydı yaptırmış olanlara 15 bin liraya kadar birikmiş borç

Bugüne kadar hiç duymadığımız bu yeni bedelin ne olduğunu sevgili dostum İbrahim Görmez’in telefonu ile öğrendim ve araştırmaya başladım.
Amsterdam’da yaşayan ve ömrünü Hollanda’daki yurttaşlarımıza hizmet etmeye adamış olan İbrahim Görmez, Hollanda Türk İslam Federasyonu başkanlığından başka, Türkler için Radyo Televizyon yayını yapan İOS’e de başkanlık yapmış bir kıymetlimizdir.

İbrahim Görmez, şimdilerde emekliliğin tadını çıkarmakta ve sık sık İzmir’deki evine gidip gelmektedir.
Eeee, İzmir’de sık sık bulunacağı için, orada ikamet ettiğini tescillemek için ikamet kaydı yaptırmış olan Görmez, bu kayıt nedeniyle başına geleceklerden habersizdir.
Görmez, İzmir’e son gidişinde evine gelen posta içinden çıkan bir mektupta 8 bin lira borçlu olduğunu görmüş. Görmez telefon ettiği sırada yanında bulunan Feyzullah Hoca  15bin, Memiş Yurt da 12 bin lira borçlu olduklarını fısıldadılar.

Hollanda’da yaşadıkları için, burada hastalık sigortası bulunan bu kardeşlerimize Türkiye’de, Genel Sağlık Sigortası için aylık 76 lira bedel keslmiş. Gecikme faizleri ile birlikte bu 76 liralar 15 bin lirayı bulmuş.

Yapmış olduğum araştırmada, 2012 yılında Türkiye’de böyle bir sigortanın yürürlüğe girdiğini öğrendim. Biz yeni öğrendik ama, meğerse Türkiye’de yığınlar bu sigortayı protesto etmek için sokaklara dökülmüş vepolisten dayak yemiş.

‘Sorun, Türkiye’dekilerin sorunu’ deyip atmak doğru eğil ama, biz gurbetçileri hiç ilgilendirmemesi gereken bu yeni yükü size anlatmadan önce, kendilerine cezalı borç mektubu gelmiş olan yurttaşlara şu uyarıyı yapayım:
İkamet ettiğiniz Belediye’den  Historisch Uittreksel adındaki belge ile sigortalı olduğunuza dair belgeyi, konsolosluktaki  Nüfus Bölümü’ne götürün. Pasaportunuzda tabii ki giriş çıkış mühürleri de lazım olacaktır.

Şimdi gelelim, biz gurbetçileri hiç ilgilendirmeyen, 2012 yılında yürülüğe girmiş olan Genel Sağlık Sigortası’na:

GSS NEDİR?

Genel Sağlık Sigortası (GSS) tüm vatandaşların sağlık hizmetlerinden eşit şartlarda faydalanabilmeleri için oluşturulmuş olan bir sistemdir. Genel Sağlık Sigortası’ndan faydalanmak isteyen vatandaşlar GSS primlerini ödemek zorundadırlar.

Genel Sağlık Sigortası (GSS), çalışmayan ya da herhangi bir sosyal güvencesi bulunmayan kişilerin devlet tarafından belirli bir ücret karşılığı ya da ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden faydalanmasıdır. Herhangi bir sosyal güvenceniz yoksa zorunlu olarak genel sağlık sigortası kapsamına geçmeniz gerekiyor. Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında ödeyeceğiniz aylık GSS primi ise gelir durumunuza göre belirleniyor. Eğer gelir testi sonucu hane halkı ortalama geliriniz net asgari ücretin 1/3'ünden az olursa prim ödemeden yeşil kartlı olarak sağlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Eğer gelir testi sonucu gelir sonucunuz net asgari ücretin 1/3'ünden fazla olursa ya da hiç gelir testi başvurusu yapmadan genel sağlık sigortası kapsamına geçmeyi talep ederseniz bu durumda ise GSS G1 kapsamında prim ödemesi yaparsınız.

Birikmiş olan Genel Sağlık Sigortası borçlarını ödemek isteyen prim borçluları, gecikme zammı öderler

2019 YILI GSS PRİMİ NE KADAR?

Önceleri sigortalılar gelir testine girerek, hangi gelir durumunda olduğunu tespit ettiriyor ve 3 gelir düzeyinden birine göre genel sağlık sigortası ödemekteydi.

Ancak, 6824 sayılı Kanunla birlikte artık sigortalılar gelir testine girmek mecburiyetinde değildir. Sigortalılar gelir testine girmezlerse brüt asgari ücretin %3'ü kadar prim öderler. Gelir testine girerlerse, alt dilime girmesi sonucunda hiç gss primi ödemeden muayene olabileceklerdir.

Bu durumda 2019 yılında ödenecek en fazla GSS primi; 2.558,40 x %3= 76,75 TL olacaktır. Geliri net asgari ücretin 1/3'ünden az yani 2019 yılı için 852,8 TL olanlar yeşil kart kapsamında tescil edilecekler. Genel Sağlık sigortasında prim ödemeden sağlık hizmetlerinden faydalanacaklar.

Gelir testi nedir?

Gelir testi, genel sağlık sigortası kapsamında olmayan vatandaşların ve aile bireylerinin gelirini tespit edilmesiyle sağlık hizmetlerinden faydalanabilmesine olanak sağlayan bir testtir. Genel sağlık sigortası kapsamında olmayan, yani çalışmayan, işyeri sahibi olmayan, 65 yaş, harp ya da vazife malullüğü aylığı ile işsizlik ödeneği gibi herhangi bir geliri olmayan kişiler gelir testi yaptırarak genel sağlık sigortası kapsamında sağlık hizmetlerinden faydalanabilir.

Gelir testine tabi olan aile bireyleri kimlerdir?

Gelir tespitinde, aynı hane içinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşan aile esas alınır. Aile bireylerinden birinin veya birkaçının genel sağlık sigortalısı ya da bakmakla yükümlü olunan kişi olması, diğer aile bireylerinin genel sağlık sigortalılığı için yapılacak gelir tespitinde esas alınmalarına engel teşkil etmez. Yaşları ne olursa olsun aynı hanede yaşayan evli olmayan çocuklar gelir tespitinde aile içinde değerlendirilir. Öğrenim nedeniyle geçici olarak aynı hanede yaşamayan yirmibeş yaşını doldurmamış evli olmayan çocuklar, öğrenimleri süresince aile içinde değerlendirilir. Aynı hanede birden fazla aile yaşaması durumunda her bir aile için ayrı gelir tespiti yapılır. Gelir testine tabi tutulacak kişi ile aynı hanede yaşamayan ana ve baba için bakmakla yükümlü olunsa dahi ayrı gelir tespiti yapılır. Kendisine kanuni temsilci atanan kişilerin aynı hanede birlikte yaşadıkları eşi, evli olmayan çocuğu, ana ve babası gelir tespitinde esas alınır. Bu fıkrada belirtilen eş, evli olmayan çocuk, ana ve baba dışında, aynı hanede birlikte yaşasalar dahi kanuni temsilcileri gelir tespitinde değerlendirilmez.

Nasıl yaptırılır?

Gelir testi Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hizmet kapsamında olan genel sağlık sigortası ve sağlık hizmetleri ile bağlantılı bir testtir. Bununla birlikte gelir testi sanıldığının aksine Sosyal Güvenlik Kurumu’nun temsilciliklerinde değil, kişinin ikamet adresinin bağlı olduğu il ya da ilçedeki vali ya da kaymakamlık bünyesinde hizmet veren sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına başvurularak yapılır.

Gelir testi kim için yapılacaksa o kişi bizzat başvurmalıdır. Zaruri hallerde gelir testi yaptıracak vatandaşın birinci dereceden olmak şartıyla bir yakını tarafından da başvuru yapılabilir. Gelir testi için herhangi bir belge talep edilmez. Başvuru için vatandaşa verilen formun doldurulup teslim edilmesi yeterlidir.

Form doldurulup teslim edildikten sonra kurum tarafından kişinin ve hane halkının geliri tespit edilir. Bunun için aynı ikamet adresindeki bireylerin gelirleri, taşınır ve taşınmaz malları, harcamaları ve giderleri tespit edilir. Bu süreç zaman zaman yetkililer tarafından ev ziyareti yapılarak da yürütülür. Gelir testi yapılırken dikkate alınacak unsurlar şu şekildedir;

*       Ailenin aylık geliri,
*       Aile kendi evinde ya da kira ödemeden bir başkasının evinde oturuyorsa, evin rayiç bedelinin 240’ta biri.
*       Ailenin oturmadığı başka konutu varsa bunların da 240’ta biri. Aile bu konutu kiraya vermişse, kira bedeli.
*       Dükkanlar için rayiç bedelin 240’ta biri.
*       Arazi ve tarlaların rayiç bedelinin 240’ta biri.
*       Binek otomobil ya da ticari amaçlı binek araç için rayiç bedelinin 120’de biri.
*       Büyükbaş ya da küçükbaş hayvanlar varsa, ilçe ya da il Tarım Müdürlüklerince bunlar için tespit edilen aylık gelir.
*       Bankadaki mevduat hesapları için aylık faiz getirisinin iki katı tutar.
*       Sürekli olarak alınan burs, yardım gibi ödemelerin aylık ortalaması.
*       Diğer tüm gelirlerin aylık ortalaması.

Bununla birlikte ailenin giderleri hesaplanırken de şu kalemler hesaba katılır;
Giyim, Gıda, Yiyecek, Kira, Eğitim, Sağlık, Ulaşım, Sigara gibi tüm harcamalar.

Yapılan incelemeler sonucunda aile içindeki bireylere düşen gelirin aylık tutarının, güncel prime esas kazanç alt sınırının üçte birinden az olması durumunda aile bireyleri ve bakmakla yükümlü olduğu bireyler genel sağlık sigortası kapsamına alınır. Bunun sonucunda aile bireyleri herhangi bir prim ödemez, bu kişilerin primleri SGK tarafından ilgili kamu idarelerinden tahsil edilir.

Gelir testi yaptırmak zorunlu mudur?

2017 Nisan ayına kadar gelir testi yaptırmak zorunluydu. Ancak 2017 nisan ayındaki bir değişiklik ile gelir testi yaptırma zorunluluğu ortadan kalktı. Bunun yerine tüm vatandaşlar için sabit bir genel sağlık sigortası primi belirlendi. Asgari ücretin %3’ü oranında, 60,89 TL olarak belirlenen bu tutarı sosyal güvencesi olmayan vatandaşlar dışarıdan ödeyerek genel sağlık sigortası kapsamına girebilecek. Bununla birlikte isteğe bağlı olarak gelir testi yaptırıp yeterli geliri olmadığını tespit ettiren vatandaşlar ve hane içindeki aile bireyleri herhangi bir ödeme yapmadan kapsama alınmaya devam edecek. İşsizlik durumu dışındaki vatandaşlar için gelir testi başvurusunun süre bakımından bir kısıtı olmamakla birlikte işsiz kalan vatandaşların kurum tarafından kendilerine genel sağlık sigortası kapsamından çıktıklarının tebliğ edilmesinden sonra en geç bir ay içinde başvurmaları gerekir.

İlhan KARAÇAY