Ermenistan ile tarihi imza

Zürih Üniversitesi´nde düzenlenen imza törenine, protokolleri imzalayan Disisleri Bakani Ahmet Davutoglu ve Ermenistan Disisleri Bakani Eduard Nalbantyan´in yani sira iki ülke arasindaki görüsmelerde etkin rol oynayan ülkelerin disisleri bakanlari da katildi.
TSI 18.00´de yapilmasi öngörülürken son dakikada ortaya çikan sikintilarin açilmasindan sonra saat 21.15´te yapilan törende, ev sahibi ve görüsmelere arabuluculuk yapan Isviçre´nin Disisleri Bakani Micheline Calmy-Rey, ABD Disisleri Bakani Hillary Clinton, Rusya Disisleri Bakani Sergey Lavrov, Fransa Disisleri Bakani Bernard Kouchner, Avrupa Konseyi´ne baskanlik eden Slovenya´nin Disisleri Bakani Samuel Zbogar ile AB Ortak Dis Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Javier Solana bulundu.
Protokollerin, imzalanmasinin ardindan onay süreci çerçevesinde iki ülkenin parlamentolarina sevk edilmesi öngörülüyor. TBMM´ye sevk edilecek olan iki protokolün öncesinde Bakanlar Kurulu´nda ele alinmasi da planlaniyor.

GÜVENLIK TEDBIRLERI
Bu arada protokollerin imzalandigi tarihi Zürih Üniversitesi´nde güvenlik tedbirleri alindigi gözlendi.
Üniversitenin etrafi güvenlik kordonuyla çevrilirken, Isviçre polisi de dedektör köpekleriyle binayi ve çevresini sürekli kontrol etti.

ERMENI GÖSTERICI
Törenin baslamasina birkaç saat kala üniversitenin basin mensuplarinin alindigi kapiya gelen Robert Karayan isimli bir Ermeni gösterici, güvenlik koridoruna çesitli fotograflar ve sözde "Büyük Ermenistan" haritasi asarak, protokollere hayir gösterisi yapti.
Sözde "Ermeni Soykirimindan Kurtulanlar Merkezi´nden" geldigini söyleyen Karayan, protokollere karsi oldugunu ifade ederek, Türkiye´nin Ermenistan sinirini ön sart olmaksizin tek tarafli olarak açmasi gerektigini söyledi. Isviçre polisinin, göstericinin ancak basin mensuplarinin basin kartlarini göstererek girebildikleri bu alana girebilmesine ve çesitli fotograflar asmasina itiraz etmedigi gözlendi.

NORMALLESME BENIM TERCIHIM"
Ermenistan Cumhurbaskani Serj Sarkisyan, Türkiye ile iliskilerin normallestirilmesi politikasinin kendi tercihi oldugunu söyledi.
Rus Itar-Tass ajansi, Sarkisyan´in, Ermenistan ile Türkiye arasinda iliskilerin normallestirilmesi ve iki ülke arasinda diplomatik iliskiler kurulmasini öngören protokollerin imzalanmasindan önce Ermenistan´da yaptigi ulusa seslenis konusmasinda, "Bagimsizlik, sorumluluk gerektiren kararlarin alinabilmesi için irade ve kararlilik gerektiriyor. Bu ayni zamanda gerçekçi olmayi ve tutarli çalismayi gerektiriyor" dedigini duyurdu.
Sarkisyan, kendisinin sözlerini söyle sürdürdü:
"Ben, bu yolu bu tarihi an için derin bir sorumlulukla ve insanlarimizin gelecegine olan inancimla seçtim. Son haftalarda Ermenistan Türkiye ile iliskilerin normallestirilmesine ve özellikle de bu iki protokole yogunlasti. Tüm vatandaslarimiz benim çagrima, bu konudaki degerlendirmeleri açik sekilde yürütmem gerektigi karsiligini verdi. Bu son aylarda Ermenistan ve Ermenilerin karsilastigi büyük ve küçük sorunlari ele aldik. Bu süreç, Ermenistan´in ve Ermenilerin mevcut ve gelecekteki rolü ve yeri hakkinda ilginç degerlendirmelerin yapildigi sürece ivme katti."
Türkiye ile herhangi bir iliskinin, 1915 olaylariyla ilgili Ermeni iddialarini "süphe altina alamayacagini" öne süren Sarkisyan, "bu olaylarin açtigi yaranin onarilamayacagini" ifade etti.

ERMENI LOBISI ÖFKELI
Amerikan Ermeni Ulusal Komitesi (ANCA), Türkiye ile Ermenistan arasinda protokollerin imzasina sert tepki gösterdi.
ANCA Baskani Ken Hachikian açiklamasinda, ABD Baskani Barack Obama´yi sözünden dönmekle suçladi.
Hachikian, Obama´nin, 1915 olaylari konusundaki sözlerini tutmak yerine, "tam tersi istikamete gittigini ve kusatilmis haldeki Ermenistan´in kolunu bükmek için diplomasinin tüm gücünü seferber ettigini" söyledi.
ANCA, bir baska açiklamasinda da "ABD Disisleri Bakani Hillary Clinton´in Zürih´teki imza törenine katilmasindan üzüntü duydugunu" ifade etti. Açiklamada, "Obama yönetiminin, Ermenistan´i tek tarafli imtiyazlari kabul etmeye zorlamasinin, basiretsiz bir davranis oldugu ve uzun vadede daha fazla sorun yaratacagi" öne sürüldü.

SINIRLAR TANINACAK
Isviçre´nin Zürih kentinde imzalanan "Türkiye Cumhuriyeti ile Ermenistan Cumhuriyeti Arasinda Diplomatik Iliskilerin Kurulmasina Dair Protokol", iki ülke arasindaki mevcut sinirin karsilikli olarak taninmasini öngörüyor.
Protokol çerçevesinde Türkiye ile Ermenistan, gerek ikili, gerekse uluslararasi iliskilerinde, "esitlik, egemenlik, diger ülkelerin iç islerine müdahale etmeme, toprak bütünlügü ve sinirlarin dokunulmazligi" ilkelerine saygili olacak.

TARIHI PROTOKOLÜN METNI
Protokol söyle:
"Türkiye Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti,
Ayni gün imzalanan iliskilerin gelistirilmesi hakkinda Protokol´de öngörüldügü sekilde, halklarinin yararina hizmet etmek amaciyla iyi komsuluk iliskileri tesis etmeyi, siyasi, ekonomik, kültürel ve diger alanlarda ikili iliskileri gelistirmeyi arzulayarak,
Birlesmis Milletler Sarti, Helsinki Nihai Senedi, Yeni Avrupa için Paris Sarti çerçevesindeki yükümlülüklerine atifta bulunarak,
Ikili ve uluslararasi iliskilerinde, esitlik, egemenlik, diger ülkelerin iç islerine müdahale etmeme, toprak bütünlügü ve sinirlarin dokunulmazligi ilkelerine saygili olacaklari ve bu ilkelere saygi gösterilmesini saglayacaklari yönündeki taahhütlerini teyit ederek,
Iki ülke arasinda güven ve itimat ortami olusturulmasinin ve bunun muhafaza edilmesinin, tüm bölgede barisin, güvenligin ve istikrarin kuvvetlenmesine katkida bulunacagini, güç kullanimindan ya da güç kullanma tehdidinden imtina etme, anlasmazliklarin barisçi yollardan çözümü, insan haklarinin ve temel özgürlüklerin korunmasinin önemini akilda tutarak,
Iki ülke arasindaki mevcut sinirin uluslararasi hukukun ilgili antlasmalarinda tarif edildigi sekliyle karsilikli olarak tanindigini teyit ederek,
Ortak sinirin açilmasi hususunda aldiklari karari vurgulayarak,
Iyi komsuluk iliskileri anlayisiyla bagdasmayacak herhangi bir siyaset izlemeyeceklerine dair taahhütlerini yineleyerek,
Hangi nedenle olursa olsun terörizmin tüm biçimlerini, siddeti ve asiriciligi kinayarak, bu tür eylemlerin tesvikinden veya müsamaha görmesinden kaçinilacagini ve bunlara karsi mücadelede isbirligine gidilecegini taahhüt ederek,
Ortak çikarlar ve iyi niyet zemininde, baris, karsilikli anlayis ve uyum hedefleri dogrultusunda iliskileri için yeni bir model gelistirme ve istikamet belirleme iradelerini teyit ederek,
1961 tarihli Diplomatik Iliskilere Dair Viyana Sözlesmesi uyarinca bu Protokolün yürürlüge girdigi tarihten itibaren diplomatik iliski kurulmasi ve karsilikli olarak diplomatik temsilcilik açilmasi hususunda anlasmislardir."
Metinde, "protokolün ve imzalanan diger protokolün ayni gün ve esasen onay belgelerinin degisimini takip eden ilk ayin ilk günü yürürlüge girecegi" belirtiliyor.

AÇIKLAMA KRIZI
Türkiye-Ermenistan arasindaki protokollerin imza törenini düzenleyen Isviçreli bazi yetkililer, imza töreninin belirsiz bir süre ertelendigini bildirmisti.
Türkiye ile Ermenistan arasindaki protokollerin imza törenini düzenleyen Isviçreli yetkililer, TSI 18.00´de baslamasi planlanan törenin yarim saat kadar sarkmasiyla birlikte, bazi sorunlarin oldugu ve imza töreninin tehlikeye girdigi haberlerinden sonra, basin mensuplarindan törenin yapilacagi salonu bosaltmalarini istedi.
Ayni yetkililer, törenin ne zaman yapilacagini bilmediklerini belirterek, belirsiz bir süre erteleme oldugunu, basin mensuplarinin basin merkezinde bekleyebilecegini kaydetti.

KRIZIN NEDENI
Türkiye ile Ermenistan arasindaki protokollerin imzalanmasi asamasina, Türk ve Ermeni taraflarin son anda konusma metinleri üzerindeki anlasmazliklari nedeniyle birkaç saat süren belirsizlik ve heyecanli anlarla gelindi.
Türk diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, kriz, Türk heyetinin imzalarin atilacagi Zürih kentine gelmesi, hatta Zürih Üniversitesi´ne girmesinin ardindan çikti.
Edinilen bilgiye göre, Davutoglu´nun konusmasinda Kafkaslarin topyekün baris ve huzur bölgesi olmasi gerektigi ve bu çerçevede de Karabag sorununun da çözümlenmesi gerektigine isaret eden ifadeleri, bastan beri Türkiye ile iliskilerin normallesmesinin Karabag sorunu ile baglantilandirilmamasini isteyen Ermenileri rahatsiz etti. Ermenilerin bu ifadelerin çok uzun oldugunu söyledikleri metinden çikartilmasini istemeleri üzerine Türk tarafi da bunu kabul etmeyerek, karsiliginda Nalbantyan´in konusma metnini tartismaya açti.
Türk heyetinin, Nalbantyan´in konusmasinda tarihi olaylara atifta bulundugu ifadelerin çikartilmasini istemesi ve taraflarin pozisyonlarinda geri adim atmamalari üzerine imza töreni çikmaza girdi.
Bu sorunun ardindan heyetler arasinda mekik diplomasisi baslarken, ABD Disisleri Bakani Hillary Clinton ile Isviçre Disisleri Bakani Calmy Rey etkin rol oynayarak, taraflari ikna etmeye çalisti.
Türk ve Ermeni heyetlerin konusma metinlerinde degisiklige gitmek istememeleri üzerine Türk tarafi konusmalarin hiç yapilmamasi önerisi getirdi. Ermeniler ise konusmalarini yapmakta israrci davrandi. Edinilen bilgiye göre, Ermenileri bu israrlarindan döndüren ise Clinton ile Calmy Rey oldu. Sikintinin asilmasinin ardindan konusmalarin hiç yapilmamasina ancak protokollerin imzalanmasina karar verildi.
Bununla birlikte Ermenistan tarafinin yazili ya da sözlü bir açiklama yaparak, bunu telafi etmek isteyebilecekleri belirtiliyor.