De vraag is niet wat men van ons vindt, maar wat wij zelf willen zijn

Dit thema houdt al lange tijd de gemoederen bezig. Echter, in het maatschappelijk debat hierover zijn de Moslims zelf niet zichtbaar. Er wordt wel over, maar niet met Moslims gepraat. Het is duidelijk dat men een soort Europese Islam wenst, maar de draagvlak daarvoor ontbreekt. Bovendien worden allerlei zaken met betrekking tot de Islam voortdurend door elkaar gehaald. Dat zorgt dan ook voor dat Moslims elk initiatief in deze richting met argusogen volgen. Aan de ene kant hebben Moslims te maken met het opkomende extreem rechts dat hen niet in Europa wil, aan de andere kant wordt van hen verwacht dat ze zich aanpassen aan de samenleving waarin ze leven zonder een duidelijke referentiekader.

Deze ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat Enis Odacı, de inleider van de discussie, een carrièreswitch heeft moeten maken. De van oorsprong verkeerskundige ingenieur Odacı kreeg na 11 september te maken met allerlei vragen op de werkvloer die niets zijn beroep te maken hadden. “Ik was niet meer de collega Enis, maar de moslim collega Enis. Ik kreeg vragen over de Islam waar ik geen antwoord op had”, aldus Enis Odacı. Hij ging zich verdiepen in de Islam en zich mengen in het debat. Uiteindelijk heeft hij zijn baan bij de overheid opgezegd en ging werken in de media als schrijver en opiniemaker.

Odacı constateert in zijn zoektocht dat mensen bang zijn voor het onbekende, namelijk de Islam. Volgens hem versterken de media deze angst. De vragen die voortdurend worden gesteld aan Moslims vloeien daaruit, aldus Odacı. Odacı zegt dat deze angst ook een keerzijde heeft, namelijk de historische ervaringen met de kerk. De kerk heeft namelijk heel lang de hele maatschappij in zijn greep gehouden. Alles was georganiseerd langs de religieuze lijnen. Nog steeds speelt de religie/kerk een belangrijke rol in Nederland. Er zijn partijen die streven naar een Christelijk Nederland.

Oppassen dat wij de discussie niet meevoeren in de woorden die de media gebruiken!

Odacı vindt dat politiek, naast de media, op de angstgevoelens van de burgers inspeelt. “Men is bang dat Moslims zich geëmancipeerd raken. Zij zijn ook bang dat ze hun macht moeten inleveren, want moslims willen ook meedoen ” aldus Odacı. Ondanks het feit dat er Christelijke partijen zijn die de Christelijke sharia (de Bijbelwet) op willen leggen, wordt er gesproken over de invloed van de Islam terwijl er geen Islamitische partijen zijn die de sharia willen invoeren, constateert Odacı. “Wij moeten echt oppassen dat wij de discussie niet meevoeren in de woorden die de media gebruiken”, aldus Odacı.

Wat voor een Moslim willen wij zijn?

“Wij zijn Europese Moslims. Wij zijn ook divers” zegt Odacı. Hij beweert dat de Europese Islam niet bestaat, net als Europa als een eenheid. Volgens hem is Europa een mix van liberale democratieën, het communisme en autoritaire regimes. Er is dus geen sprake van één Europa, waar alles hetzelfde is. Het begrip Europese Islam is dan ook bedoeld om een lijn te trekken tussen wij en jullie. Volgens Odacı is de maakbare Islam niet anders dan de vraag aan je zelf stellen wat voor een Moslim wil je zijn in het land waar je woont? “Niemand kan jou een godsdienst opleggen, zeggen naar welke moskee of school je gaat. Dat bepaal je

allemaal zelf. De overheid mag zich niet bemoeien met het geloof. Wij moeten ons geen zorgen maken over de maakbare Islam die de overheid ons gaat opleggen. De overheid gaat wel nadenken over ons, politiek praat over ons, maar wij bepalen uiteindelijk wat wij zijn. Welke Islam maken wij met elkaar in dit land?”

Odacı vindt dat wij geen theologische discussies moeten hebben, omdat deze niet leiden tot volwaardige burgerschap. Het gaat immers niet welke rituelen je verricht, maar wat je doet voor de maatschappij vanuit je Moslim zijn. Volgens hem verwacht de maatschappij, waarin wij leven, meer van ons. De vraag is wat voor Moslim je wilt zijn om de maatschappij te dienen die zo divers is. Met de theologische kennis kom je niet verder. Deze kennis moet je vertalen naar maatschappelijke daden, wel geïnspireerd door je Islam. “Als mensen vragen om een Europese Islam, hebben ze het niet over theologie, maar ze hebben het wel over sociaal-culturele Islam die ze kunnen monitoren, die ze kunnen zien.”

Prof. Dr. Bedir Tekinerdoğan merkt op dat deze kwestie meer perspectieven kent dan wat de inleider schetst. Volgens hem is er een groeiende groep die op geen enkele voorwaarde Moslims in Europa wil. Daar moeten wij ons ook van bewust zijn en ons daartegen verzetten. Volgens hem speelt integratie voor deze groep geen enkele rol, integendeel zij zijn op geen enkele wijze bereid om Moslims op te nemen in Europa. Als reactie op de opmerking stelt Odacı voor om niet in te trappen in hun jargon, maar zelf de regie te voeren. “Wij moeten het niet hebben over normen en waarden, maar wij moeten het wel hebben over de rechten. Dit geeft ons ruimte”, aldus Odacı.

Wij zijn er ook. Wen er maar aan!

Diverse aanwezigen spreken over de negatieve houding van de ontvangende samenleving. Voor velen is het duidelijk dat men niet bereid is om te accepteren dat er Moslims in dit land zijn en dat zij ook hun plek opeisen. Het is dus niet enkel door de angst die door de media en het extreem rechts aangewakkerd wordt. Voor hen moet de boodschap zijn: wij zijn er ook, wen er maar aan!

Tot slot is in de discussie duidelijk naar voren gekomen dat de Europese Islam inhoudt dat Moslims zich emanciperen in Europa. Moslims moeten in alle lagen en posities zichtbaar zijn om te voorkomen dat zij telkens lijdend voorwerp worden van alle discussies in de maatschappij. Desnoods eigen kanalen oprichten om de publieke opinie te beïnvloeden. Anders gaan anderen over ons!

Ahmet Suat Arı

Moderator Amsterdam Debatten