Başörtüsü konusunda kafalar çok karısık

Başbakan Tayyip Erdoğan türban sorununun çözümünü aradığı Avrupa’da kafalar bir hayli karışık. Yüzü kapatan kıyafetleri yasaklayan ve bu yasak yüzünden motosiklet kaskı bile takılamaz hale gelinebileceğini fark edince çark etmek durumunda kalan ülkeler bile var. Gel gör ki, çoğu AB ülkesi bedeni ve yüzü tamamen kapatan peçeli çarşaf gibi kıyafetleri son dönemlerde bir bir yasaklamaya koyulurken, başörtüsü konusunda uygulamalar da ülkeden ülkeye değişiyor.

FRANSA: Laikliğin kalesi Fransa’da üniversitelerde başörtüsü serbest. Ancak 2004’teki yasayla alt derece okullarda başörtüsü yasağı getirildi. Yasağın içeriğinde ‘Devlet okullarında başörtüsü takmak yasalara ve düzene açıkça meydan okumadır’ ifadesi yer aldı. Devlet hastanelerinde personelin başörtüsü giymesi 2005’te yasaklandı. Fransa en son yüzü tamamen kapatan burka, hicap ve nikap gibi giysilerle kamu binalarına girilmesini yasakladı.

ALMANYA: Almanya bu meseleyle Fereshta Ludin adlı öğretmenin 1999’da derse başörtüsüyle girmek istemesi üzerine tanıştı. Bu davanın sonunda Anayasa Mahkemesi 2003’te öğretmenlerin başörtüsü giymesini serbest bıraktı. Ancak yine de son kararı yerel yönetimlerin inisiyatifine bıraktı. Halen dört eyalet öğretmenlerin başörtüsünü tümüyle yasaklamış durumda, dördünde de sadece Katolik okullarında rahibe kıyafetiye eğitim verilebiliyor. Hesse eyaletinde yasak devlet memurlarını kapsıyor.

BELÇİKA: Yüksek Mahkeme başörtüsü yasağı konusunda okul yönetimlerine tam yetki verirken, kararını ‘Başörtüsü yasağı eşitlik ve dayanışma ilkelerinin yaşatılması için elzemdir’ gerekçesine bağladı. Parlamentonun altkanadı parklar, caddeler ve kamu binalarında ‘tanınmayı zorlaştıracak kıyafetler’ giymeyi yasaklayan tasarıyı geçen mayısta kabul ederken, yürürlülük için Senato onayı gerek. Ancak bazı yerel yönetimler İslami kıyafetleri yasaklamış durumda. Örneğin Antwerp’te yüzü kapatan örtü giyen birisi hapsedilebiliyor. Yine Beringen Belediyesi iki Türk’ün kimlik belgelerinde türbanlı fotoğraf kullanmalarına izin vermedi. Belediyeyi mahkemeye veren kadınlar haksız bulundu. Buna karşılık 2009’da milletvekili seçilen Türk asıllı Mahinur Özdemir, Valon Liberal Partisi’nin itirazlarına rağmen başörtüsüyle meclis genel kurulunda yemin ederek Avrupa’nın ilk başörtülü milletvekili oldu.

İSPANYA: Katalonya bölgesi hariç İspanya’nın İslami giyim kuşamla pek sorunu yok. Katalan başkenti Barselona’da ise kamu binaları, devlet kütüphaneleri ve marketlerde burka yasaklandı. Belediye meclisi yasağın motorsiklet kasklarını da kapsayabileceği kaygısını dile getirse de muhafazakar Halk Partisi yasağın sokaklara yayılmasını istiyor.

BRİTANYA: İslami kıyafetlere yasak yok, başörtüsü meselesi ise tamamen okul yönetimelrine bırakılmış. Okullar öğrencilerden tek tip giyim isteyebiliyor. Ehliyet sınavlarına da başörtüsüyle girilemiyor.

Burka ve motosiklet kaskı

HOLLANDA: Aşırı sağın yükselişte olduğu Hollanda’da hükümet önce burkayı yasaklamaya çalıştı ancak yasağın motosiklet kasklarını da kapsaması yüzünden hazırladığı tasarıyı geri çekti.

Topu topu 300 kadar kadının burka giydiği ülkede hükümetin yeni hedefi en azından okullarda burkayı yasaklamak. 2005’te hukuk fakültesi öğrencisi bir Türk’ün Zwolle mahkemesinde staj yaparken başörtüsü takmak istemesi üzerine, yargı kurumlarında türbana yasak geldi.

İTALYA: Göçmen karşıtı Kuzey Birliği’nin yönetimde olduğu bazı belediyeler burkayı ve haşema gibi kıyafetleri yasakladı. Abruzzi kasabasında bir Müslüman öğretmenin başörtüsüyle derslere girmesi üzerine okul yönetimi önce ‘başörtüsünün çocukları korkutacağı’ gerekçesiyle kadının işine son verdi. Tartışmalar üzerine öğretmen görevine iade edildi.

DANİMARKA: Hz. Muhammed karikatürlerinin yayımıyla Müslümanların öfkesine hedef olan İskandinav ülkesinde yargıçların başörtüsü giymesi 2008’de yasaklandı. Ama bu yasak Yahudi kipaları yahut haçı da kapsıyor.

RUSYA: 1997’de İçişleri Bakanlığı’nın pasaportlarda başörtülü fotoğraf kullanılmamasına dair yasak teklifi Yüksek Mahkeme’den döndü.

AVUSTURYA: Linz’deki bir okulun başörtüsü yasağı girişimi Müslüman bir velinin yüksek mahmkeye başvurmasıyla engellendi.

İSVİÇRE: Adalet Bakanı 2009 sonlarında burka yasağını gündeme getirdi. Ancak öneri minare yasağının referandumla kabulü sonrası gelen büyük tepkiler üzerine rafa kaldırıldı.

ABD: Yüksek Mahkeme, 1969’da Vietnam Savaşı’nı protesto için okul ceketine barış amblemli armalar iliklediği için disiplin cezası alan 13 yaşındaki Mary Beth Tinker’ın açtığı dava sonucu kişinin giyim kuşam tercihinin anayasanın 1. maddesinde belirtilen düşünce özgürlüğü kapsamında olduğuna hükmetmişti. Buna göre ABD’de devletin kişinin kıyafetine karışması mümkün değil. Başkan Barack Obama da 2009’daki Kahire konuşmasında, Avrupa’ya Müslümanların nasıl giyindiğine karışmamaları çağrısı yapmıştı.

İSVEÇ: Bu yıl burkalı bir kadının bankadan yüzünü açmadığı için para çekememesiyle başlayan tartışmalar kısa sürede bankacılık düzenlemesiyle aşıldı. Kadınlardan kimlik fotoğraflarının başörtülü hallerini yansıtması kararlaştırıldı. Yine Filistinli bir kadın devlet televizyonunda yemek programı yapmak istediğinde reddedildi. Konu kadının itirazı üzerine çözüldü.

Kosova’da da türban gerilimi

Avrupa’nın göbeğinde nüfusunun yüzde 90’ı Müslüman olan 2 milyonluk Kosova’da 2009 Aralık’ında çıkarılan yasa uyarınca okullarda başörtüsü hem öğretmen hem de öğrencilere yasaklandı. Dün yüzlerce Kosovalı başkent Priştina’da bu yasağı protesto etti. Göstericiler ‘Ayrımcılığa son’, ‘Zihinleri açın, kafaları değil’ yazılı pankartlar taşıdı. Kosova’da en son 16 yaşındaki bir kız başörtüsü giydiği için liseden uzaklaştırılmıştı.

Türban konusunda AİHM kararları ise şöyle: 2005: İstanbul Tıp Fakültesi öğrencisi Leyla Şahin 1998’de aldığı disiplin cezasını AİHM’e taşırken, mahkeme 2004’te oybirliğiyle ‘türban yasağının insan hakları ihlali olmadığına’ hükmetmiş ve başörtülü öğrenciyi haksız bulmuştu.


Kaynak: Radikal