AB'de Kül bulutu kavgası

Yaklaşık iki hafta önce İzlanda’da meydana gelen yanardağ patlaması, Avrupa’nın son yıllarda yaşadığı en büyük krizlerden biriydi. Atmosfere yayılan volkanik küller nedeniyle binlerce uçuş iptal edildi, milyonlarca yolcu günlerce havaalanlarında mahsur kaldı. Ayrıca havayolu şirketleri de yüz milyonlarca euro zarar etti. Bu arada İzlandalı yetkililer ise daha büyük bir tehlikeden bahsediyor.

Kuzey Avrupa, kül bulutlarının hangi istikamete doğru ilerlediği yönündeki tahminleri, İngiliz Meteoroloji Dairesi’nden öğrendi. Aralarında Almanya ve Fransa’nın da bulunduğu çoğu ülke, bu kurumun verileri ışığında hava sahalarını kısmen ya da tamamen kapattı. Hava sahasında en ufak miktarda bile volkanik kül bulunduğunda, hiçbir uçağın uçmasına izin verilmedi. Havayolu şirketleri ise uzatılan uçuş yasaklarının gerekli olmadığını belirterek hükümetleri eleştirdi.

Tazminat davası açma planları

Hava sahalarının kapatılmasının mantıklı olduğunu düşünen İngiliz Makine Mühendisleri Enstitüsü´nden Colin Brown ise “Eğer insanlar aşırı itinalı davranıyorsa, bunun nedeni tehdidin son derece büyük olmasındandır. Motorlar durduğu takdirde, bu uçağın düşmesi ve içindeki herkesin ölmesiyle sonuçlanır. Bunun gerçekleşme ihtimali daha az olduğunda, ‘hele bir deneyelim´ demek çok yanlış. Bu bir ölüm kalım meselesi" şeklinde konuşuyor.

Ancak uçuş yasağı uzadıkça, bu durum havayolu şirketleri için de bir ölüm kalım meselesi haline geldi. Hava yolu şirketlerinin 1 milyar eurodan fazla maddi zarara uğradığı tahmin ediliyor. Şimdi ise havayolu şirketleri tazminat talebinde bulunmayı düşünüyor.

Lufthansa, Air Berlin ve Avusturya Havayollarından sonra, İngiliz Easyjet şirketi de tazminat davası açmayı düşündüğünü açıkladı. Ancak Easyjet Sözcüsü Oliver Aust, bu tarz tazminat ödemelerinin problem yaratabileceğini kaydetti. Aust, bazı havayolu şirketlerinin tazminat alıp diğerlerinin almamasının, Avrupa genelinde rekabetin bozulması konusunu gündeme getirebileceğini söyledi.

Test uçuşlarından ilginç sonuçlar çıktı

İngiliz meteoroloji uzmanları, kriz süresince rüzgârın kül bulutlarını nereye taşıyacağı ve bulutların ne hızda dağılacağını tahmin etmek için bir bilgisayar programı kullandı. Bu program Çernobil´deki nükleer santral kazasından sonra geliştirilmişti.

İngiliz Meteoroloji Dairesi, programın test edildiğini ve çalıştığını söylese de Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Başkanı Giovanni Bisignani farklı düşünüyor. Bisignani Kuzey Avrupa hava sahasının büyük bir bölümünün sırf bir bilgisayar modeli temel alınarak kapatılmasından şikâyetçi.

Bisignani, “Ben bunu bir ´Avrupa karmaşası´ olarak adlandırıyorum. Neden? Çünkü rakamlara ve gerçeklere odaklanmadık. Avrupa, teorik ve matematiksel bir yaklaşım sergiliyordu. İhtiyacımız olan şey bu değil. Atmosferde test uçuşları yapmamız, külleri değerlendirmemiz ve sonra karar almamız gerekiyor" diyor.

Test uçuşları

Avrupa´daki krizin dördüncü gününde Lufthansa, KLM ve British Airways gibi havayolu şirketleri bir dizi test uçuşu yaptı. Şirketler, jet motorlarının hiçbirinin zarar görmediği yönünde rapor bildirdi.

Test uçuşları ayrıca bazı ilgi çekici bilgiler ortaya koydu. Örneğin, kül bulutları daha zararlı olan andezit madeni değil, bazalt içeriyordu. Kül yoğunluğu da oldukça düşüktü: Bir metre küp havada 100 mikrogramdan daha az bir oran tespit edildi. Jet motoru üreticileri de bulutların zarar vermesi için 20 kat daha yoğun olması gerektiğini kaydetti.

Yanardağ tehlikesi henüz sona ermedi

Avrupa’da şu anda uçuşlar normale dönmüş durumda, ancak İzlanda kaynaklı volkanik tehlike tümüyle ortadan kalkmadı. Zira ülkede, 100 yılda bir patlayan ve en son 1918 yılında faaliyete geçen Katla adlı daha büyük bir yanardağı mevcut.

İzlanda Devlet Başkanı Olafur Grimmsson, birkaç hafta önceki patlamayı bir prova olarak görüyor ve “Şu anda yaşadıklarımız aslında, Katla Yanardağı patladığı zaman olabileceklerin küçük bir provası. Bu nedenle, Avrupa hükümetlerinin, Avrupa ve dünya genelindeki tüm havayolu şirketlerinin, Katla´nın faaliyete geçme ihtimalini dikkate alması gerekiyor. Kaybedecek zamanları yok" şeklinde konuşuyor.