Domates üretiminin yarısı beş ilde

Domates, son dönemde hem fiyatı hem de uluslararası ilişkilerdeki yeri itibarıyla gündemden düşmezken, Türkiye'de domates üretiminin yarısından fazlasını beş il sırtladı.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği bilgiye göre bu yılın ilk üç ayında ihracat tutarı 37 milyar 869 milyon dolara yükseldi. Geçen yılın aynı dönemine göre ihracatta yüzde 9,2 artış yaşandı. İlk çeyrekte domates ihracatı, toplam ihracatın binde 3'ünü buldu.

Bu yılın ilk çeyreğinde domates ihracatı 123 milyon 52 bin dolar oldu. Geçen yıl ocak-mart döneminde domates ihracatı 79 milyon 960 bin dolar düzeyindeydi. Böylece bu yılın ilk çeyreğindeki artış geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 54 oldu.

Bu yılın ocak, şubat ve mart aylarında domates ihracat tutarı sırasıyla 28 milyon dolar, 41 milyon dolar ve 55 milyon dolar şeklinde gerçekleşti.

Ocak-Mart döneminde ihraç edilen taze domates miktarı 2016'nın aynı dönemine göre yüzde 39,2 artışla 143 bin tondan 200 bin tona çıktı.

Geçen yılki domates ihracat miktarı 486 bin ton olurken, bu ihracattan yaklaşık 240 milyon dolar tutarında ihracat geliri elde edildi.

2016'da 570 bin dolar tutarında 787 tonluk domates ithalatı gerçekleşirken, sektör temsilcileri bu ithalatların Türkiye'de üretilmeyen ve ağırlıklı lüks otellerde tüketilen domatesleri kapsadığını ifade etti.

Türkiye ürettiği domatesin yaklaşık yüzde 10'unu ihraç ederken, yüzde 90'lık kısım yurt içinde tüketiliyor.

- Domates ihracatının 4'te biri Belarus'a

Bu yılın ilk çeyreğinde en fazla domates ihracatı 32,4 milyon dolarla (yüzde 26,3) Belarus'a yapılırken, bu ülkeyi 18 milyon dolarla (yüzde 14,6) Romanya, 11,8 milyon dolarla (yüzde 9,6) Polonya ve 9,3 milyon dolarla (yüzde 7,6) Irak takip etti.

Aynı dönemde Türkiye de yurt dışından 54 bin dolarlık domates ithalatı gerçekleştirirken, bunun 27,8 bin dolarlık bölümü Belarus'tan ve 14,5 bin dolarlık kısmı Rusya'dan yapıldı.

2016 yılındaki 240 milyon dolarlık ihracatın ülkeler bazında dağılımı incelendiğinde en fazla ihracatın 42,4 milyon dolarla Belarus'a yapıldığı görüldü. Belarus'u 32,4 milyon dolarla Irak, 26,9 milyon dolarla Suudi Arabistan, 25,6 milyon dolarla Romanya, 23,3 milyon dolarla Gürcistan, 16,9 milyon dolarla Ukrayna ve 13,9 milyon dolarla İsrail izledi.

Türkiye'nin geçen yılki domates ithalatının yüzde 78'lik kısmını (445 bin dolar) Rusya'dan gerçekleştirdi.

Son beş yıllık dönemde Rusya ile Türkiye arasındaki domates ticaretine bakıldığında az da olsa Rusya'dan domates ithalatı yapıldığı görülüyor.

Rusya, Türkiye'den 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla 255,2 milyon dolar, 274,6 milyon dolar, 275,9 milyon dolar ve 258,8 milyon dolar tutarında domates satın aldı. Türkiye'nin toplam domates ihracatının yaklaşık yüzde 70'lik bölümü yapılıyordu. Ancak iki ülke arasında yaşanan uçak krizi domates ticaretine de yansıdı. Geçen yıl ve bu yılın ilk çeyreğinde Rusya'ya domates ihracatı yapılmadı.

Sektör temsilcileri bu yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine kıyasla domates ihracatında Rusya etkisine rağmen artış yaşanmasının sevindirici olduğunu, bunun da pazar çeşitliliği sayesinde gerçekleştirildiğini vurguladı.

- Domates üretiminde Antalya ve Bursa zirvede

2015 - 2016 üretim yılında 1,8 milyon dekar arazide domates ekimi gerçekleştirilirken, 12,6 milyon tonluk üretim yapıldı. Bu domateslerin 4 milyon tonu salçalık ve 8,6 milyon tonu sofralık olarak üretildi.

Domates üretiminin il bazında dağılımı incelendiğinde Antalya'nın 2 milyon 410 bin tonla (yüzde 19,1) ilk sırada yer aldığı görüldü. Bu ili 1 milyon 575 bin tonla (yüzde 12,5) Bursa, 975 bin tonla (yüzde 7,7) Manisa, 945 bin tonla (yüzde 7,5) İzmir ve 941 tonla (yüzde 7,5) Mersin takip etti.

Antalya ekili alan bakımından da 201 bin dekarla başı çekerken, 190 bin dekarla Bursa, 134 bin dekarla Manisa ve 127 bin dekarla İzmir şeklinde sıralandı.

Geçen yıl Türkiye'de kişi başına domates tüketimi yaklaşık 120 kilogram oldu.

- Domates üretimi ve ihracatı

Ocak-Mart 2017 döneminde domates ihracatının en fazla yapıldığı ilk on ülke şöyle:

Ülke İhracat (dolar) Belarus 32.359.232 Romanya 17.956.273 Polonya 11.837.409 Irak 9.297.031 Gürcistan 9.143.028 Bulgaristan 7.275.568 Almanya 5.644.612 Ukrayna 5.365.373 Hollanda 4.677.591 Azerbaycan 2.696.532

Rusya Federasyonu'na son 5 yılda yapılan domates ihracatı şöyle:

Yıllarİhracat (Dolar)İhracat (Dolar) Toplam İhracattaki Pay (Yüzde) 2012255.199.754400.691.37863,7 2013274.596.287391.217.80968,5 2014275.921.105426.490.29668,9 2015258.815.098365.291.86164,6 2016-239.839.496 -2017 Ocak-Mart -123.051.660

-

2015-2016 döneminde en fazla domates üretiminin yapıldığı 20 il şöyle:

Ekilen Alan(Dekar) Üretim(Ton) Antalya 200.725 2.409.762 Bursa 189.963 1.574.518 Manisa 133.751 974.878 İzmir 126.178 944.750 Mersin 91.211 941.232 Muğla 63.653 658.917 Çanakkale 83.986 579.100 Tokat 62.658 481.843 Balıkesir 71.609 470.363 Şanlıurfa 80.913 460.460 Konya 44.600 233.930 Samsun 27.832 180.128 Adana 33.615 164.088 Karaman 22.088 154.220 Aydın 30.342 145.578 Burdur 15.832 138.290 Ankara 26.896 136.068 Hatay 31.442 121.956 Bilecik 15.857 109.849 Amasya 13.403 102.380